Suy nghĩ quá nhiều (Overthinking) và những tác hại khôn lường

Suy nghĩ quá nhiều (Overthinking) không đơn thuần là thói quen khi gặp phải những vấn đề, vướng mắc trong cuộc sống mà đôi khi còn là biểu hiện của bệnh lý. 

Bệnh suy nghĩ quá nhiều là bệnh gì?

Về bản chất, suy nghĩ không phải là hành vi tiêu cực. Do đó, không ít người băn khoăn về việc “Suy nghĩ quá nhiều có tốt hay không?”.

Trên thực tế, tất cả các hoạt động đều chỉ mang lại lợi ích nếu duy trì với tần suất hợp lý, bao gồm cả suy nghĩ. Bệnh suy nghĩ quá nhiều, hay Overthinking, không phải là điều tốt.

Suy nghĩ nhiều trong thời gian ngắn có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và tinh thần trong vài ngày. Tuy nhiên nếu điều này kéo dài, đây có thể là biểu hiện của bệnh lý.

Vậy, suy nghĩ quá nhiều là bệnh gì?

1. Rối loạn lo âu gây bệnh suy nghĩ quá nhiều

Overthinking là biểu hiện thường gặp của bệnh rối loạn lo âu. Đặc biệt là rối loạn lo âu lan tỏa. Chứng bệnh này đặc trưng bởi sự lo lắng hoặc sợ hãi thái quá, không tương xứng với vấn đề và đối tượng.

Sự sợ hãi, lo âu thường kéo dài liên tục trong ít nhất 6 tháng. Cảm xúc tiêu cực này gây nhiều ảnh hưởng đến chức năng xã hội, nghề nghiệp, và sức khỏe thể chất.

Đặc điểm chung của họ là dành nhiều thời gian suy nghĩ về nỗi sợ. Họ tưởng tượng những tình huống xấu nhất, và suy nghĩ giải pháp để đối phó.

Nhưng trên thực tế, những tình huống này không có khả năng xảy ra. Vấn đề cũng không nghiêm trọng, và thường không đáng phải lo âu quá mức.

Sư lo lắng và sợ hãi chi phối khiến bệnh nhân quanh quẩn với những suy nghĩ bi quan và tiêu cực. Càng suy nghĩ nhiều, bệnh nhân càng lo âu, buồn rầu và chán nản.

Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc rối loạn lo âu tăng lên đáng kể. Chứng bệnh này có thể dẫn đến trầm cảm, lạm dụng chất kích thích, nghiện rượu bia,…

Nếu không thoát khỏi sự sợ hãi và lo âu, bệnh nhân có thể hình thành ý nghĩ, hành vi tự sát để giải thoát bản thân.

2. Suy nhược thần kinh do suy nghĩ quá nhiều

Suy nhược thần kinh là tình trạng loạn thần chức năng. Đây là vấn đề rối loạn chức năng vỏ não do não bộ phải làm việc quá sức. Tình trạng này gặp chủ yếu ở:

• Người từ 18 – 45 tuổi lao động nặng nhọc, làm việc quá 8 giờ/ ngày
• Người bị sang chấn tâm lý.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh
• Người có thần kinh yếu
• Người sinh sống trong môi trường có nhiều tiếng ồn
• Người mắc các bệnh mãn tính, nan y,…

Đặc điểm chung của chứng bệnh này là tâm trạng thay đổi thất thường, mất ngủ, rối loạn cảm giác, buồn bã, uể oải, mệt mỏi, và bệnh suy nghĩ quá nhiều.

Suy nhược thần kinh được chẩn đoán khi các triệu chứng trên diễn ra liên tục trong 3 tháng, không có dấu hiệu thuyên giảm.

Xem thêm: Suy nhược thần kinh có tự khỏi không? Có chữa khỏi được không?

3. Stress (căng thẳng)

Stress thực chất là các phản ứng của cơ thể nhằm thích nghi với áp lực. Trong đó, áp lực thường gặp nhất là về tài chính, công việc, học tập, bệnh tật, và mâu thuẫn trong mối quan hệ.

Trên thực tế, stress có cả những tác động tích cực và tiêu cực. Căng thẳng trong thời gian ngắn có thể cải thiện sự tập trung, hạn chế buồn ngủ, tăng sức sáng tạo, và tạo động lực cho con người.

Tuy nhiên, căng thẳng stress kéo dài sẽ gây mất ngủ, uể oải, đau nửa đầu, kém tập trung, mệt mỏi và, bệnh suy nghĩ quá nhiều. Nghiêm trọng hơn, stress kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm.

Suy nghĩ quá nhiều có hại gì cho sức khỏe?

Suy nghĩ tiêu cực quá nhiều ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Tác hại của tình trạng này có mức độ khá đa dạng tùy theo từng trường hợp cụ thể.

1. Hậu quả của bệnh suy nghĩ quá nhiều với sức khỏe thể chất

Overthinking khiến não bộ hoạt động quá mức dẫn đến căng thẳng. Căng thẳng gây mất cân bằng các yếu tố nội sinh, gây ảnh hưởng đến tín hiệu thần kinh, và thay đổi hoạt động của các cơ quan.

Một số hậu quả của việc bệnh suy nghĩ quá nhiều đối với sức khỏe thể chất bao gồm:

• Mất ngủ, khó ngủ, thường xuyên gặp ác mộng
• Ngủ chập chờn và dễ thức giấc giữa đêm
• Suy giảm trí nhớ
• Căng cơ dẫn đến đau vai gáy, nhức mỏi cơ thể
• Đau đầu, đau nửa đầu, choáng đầu
• Rối loạn tiêu hóa, bao gồm: đau vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua, trào ngược dạ dày, táo bón, đầy hơi, chướng bụng, giảm vị giác, chán ăn,…
• Gia tăng nguy cơ tiểu đường, cao huyết áp, rối loạn lipid máu,…
• Làm nghiêm trọng các bệnh thể chất sẵn có như tim ạch, viêm xương khớp mãn tính, các bệnh nội tiết, chuyển hóa,…
• Gia tăng nguy cơ đột tử, đột quỵ ở người cao tuổi và người có các bệnh lý nền
• Gây rối loạn kinh nguyệt
• Giảm hormone testosterone, giảm chất lượng – số lượng tinh trùng
• Gia tăng nguy cơ vô sinh/hiếm muộn ở cả nữ giới và nam giới

Ngoài ra, để giải thoát bản thân khỏi những suy nghĩ tiêu cực, không ít người tìm đến chất kích thích. Họ hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, và ma túy.

2. Tác hại của suy nghĩ quá nhiều với sức khỏe tâm thần

Bên cạnh thể chất, sức khỏe tâm thần cũng bị ảnh hưởng. Một số tác hại của bệnh suy nghĩ nhiều quá đối với sức khỏe tâm thần bao gồm:

• Tâm trạng, cảm xúc trở nên bất ổn
• Ảnh hưởng đến khả năng tập trung và tư duy
• Thay đổi cách nhìn nhận về những sự việc xảy ra xung quanh cuộc sống
• Hình thành những quan niệm, nhận thức méo mó
• Gia tăng nguy cơ stress, rối loạn lo âu, suy nhược thần kinh, trầm cảm,…
• Làm tái phát các bệnh tâm thần trước đây như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hoang tưởng,…
• Ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách của trẻ em và thanh thiếu niên

Lời khuyên cho người thường xuyên suy nghĩ quá nhiều

Gạt bỏ hoàn toàn những suy nghĩ tiêu cực không phải là việc dễ dàng. Để loại bỏ dần thói quen này, bạn nên tham khảo một số lời khuyên sau đây:

1. Tập thể dục đều đặn

Tập thể dục được xem là liệu pháp giải tỏa căng thẳng và lo lắng hiệu quả. Tập thể dục từ 30 – 60 phút mỗi ngày có thể giúp bạn gạt bỏ những suy nghĩ tiêu cực, và trở nên sáng suốt, minh mẫn hơn.

Không chỉ giúp gạt bỏ các suy nghĩ tiêu cực, tập thể dục thường xuyên còn hỗ trợ nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần. Bạn có thể thiền chánh niệm, tập yoga hay bất cứ bộ môn nào bạn thích.

Tập thể dục phù hợp với tình trạng sức khỏe, và với sở thích sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng tốt hơn. Hãy vận động vừa sức, và duy trì trong thời gian dài để hình thành thói quen.

2. Học cách chia sẻ để hạn chế suy nghĩ quá nhiều

Chia sẻ với những người xung quanh về nỗi lo lắng, băn khoăn của bản thân có thể giúp giải tỏa cảm xúc, và đưa tâm lý về trạng thái bình thường.

Bạn bè và người thân sẽ có cách nhìn nhận khách quan, và hướng giải quyết phù hợp hơn. Bạn nên chủ động chia sẻ để nhận được lời khuyên hữu ích, và sự đồng cảm.

Nếu không thể chia sẻ với bạn bè, người thân, bạn có thể viết nhật ký. Đây là cách giải tỏa cảm xúc hữu hiệu, đồng thời giúp bạn nhìn lại, và tìm ra giải pháp phù hợp.

3. Lên kế hoạch cụ thể

Thay vì suy nghĩ quá nhiều, bạn nên lên kế hoạch cụ thể để có thể vượt qua vấn đề trong cuộc sống. Ví dụ nếu hiệu suất công việc không như ý, hãy lên danh sách những việc cần làm.

Danh sách này cần sắp xếp hợp lý và khoa học. Ưu tiên những việc quan trọng, những việc cần thời gian hoàn thành gấp. Nhờ đó, bạn sẽ tránh việc căng thẳng, suy nghĩ quá nhiều.

Ngoài ra, bạn cũng nên lên thời gian biểu để học tập, làm việc và nghỉ ngơi phù hợp. Hãy ngủ sớm để duy trì sự tỉnh táo, và dành thời gian rảnh để trau dồi kiến thức, kỹ năng.

4. Nhờ sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý

Bạn nên cân nhắc đến sự giúp đỡ của bác sĩ, hoặc chuyên gia tâm lý, để hạn chế bệnh suy nghĩ quá nhiều. Các chuyên gia sẽ có liệu pháp phù hợp cho từng trường hợp.

Chuyên gia tâm lý sẽ giúp bạn thay đổi nhận thức theo hướng tích cực bằng những liệu pháp như nhận thức – hành vi, hay liệu pháp tiếp xúc. Người bệnh được giải quyết từ gốc rễ vần đề để cải thiện suy nghĩ.

Ngoài ra, chuyên gia có thể hướng dẫn bạn một số liệu pháp thư giãn, giải tỏa lo lắng và phiền muộn. Ví dụ như:

• Liệu pháp mùi hương
• Tắm nước ấm
• Chăm sóc cây cối
• Chơi đùa với thú cưng
• Nghe nhạc, vẽ tranh, đan len,…

5. Xây dựng chế độ ăn hợp lý để hạn chế bệnh suy nghĩ quá nhiều

Đây cũng là cách giải tỏa lo âu và tránh suy nghĩ quá nhiều. Theo các chuyên gia, chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất, probiotic và chất béo lành mạnh,… rất tốt cho người bị stress và mắc chứng lo âu.

Ngược lại, rượu bia, thức uống chứa nhiều caffeine, đồ ăn chứa nhiều đường và chất béo bão hòa có thể gia tăng mức độ lo lắng, phiền muộn.

Hy vọng qua những chia sẻ trong bài viết, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về các vấn đề “Suy nghĩ quá nhiều là bệnh gì? Hậu quả và tác hại đối với sức khỏe?”.

Nếu tình trạng không cải thiện khi áp dụng các lời khuyên trên, bạn nên tìm gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả nhất.