15 Ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe cần biết để tránh

Trong thời đại công nghệ số, những ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe đang trở thành mối quan tâm lớn của cả cộng đồng và giới chuyên gia. Việc sử dụng điện thoại không kiểm soát có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng về thể chất lẫn tinh thần, đặc biệt là ở trẻ em.

8 Ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe thể chất

Trong hơn một thập kỷ qua, điện thoại thông minh đã trở thành vật bất ly thân của hàng tỷ người trên khắp thế giới. Với khả năng kết nối, giải trí, học tập và làm việc, thiết bị này góp phần định hình một lối sống số ngày càng phổ biến.

Tuy nhiên, bên cạnh những tiện ích rõ rệt, không ít nghiên cứu đã cảnh báo về ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe thể chất. Những tác hại này thường âm thầm tích tụ theo thời gian, khó nhận ra ngay lập tức nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được kiểm soát đúng cách.

Dưới đây là những ảnh hưởng của việc sử dụng điện thoại quá nhiều đến sức khỏe thể chất:

1. Mỏi mắt, khô mắt, rối loạn thị lực do ánh sáng xanh

Việc nhìn chằm chằm vào màn hình điện thoại trong thời gian dài khiến mắt phải làm việc quá sức, gây mỏi, khô và giảm khả năng điều tiết. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng đau đầu, chảy nước mắt và suy giảm thị lực.

Ngoài ra, ánh sáng xanh từ màn hình có thể làm tổn thương võng mạc và ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học nếu tiếp xúc vào ban đêm. Với người làm việc trong môi trường công nghệ, việc mắc hội chứng thị giác màn hình do ảnh hưởng của điện thoại ngày càng trở nên phổ biến và cần được chú ý đúng mức.

2. Đau cổ, lệch tư thế cột sống

Việc cúi đầu trong thời gian dài để sử dụng điện thoại khiến phần cột sống cổ chịu áp lực lớn gấp nhiều lần bình thường. Tình trạng này nếu kéo dài không chỉ gây đau mỏi vùng cổ, vai gáy mà còn làm lệch tư thế và ảnh hưởng đến cấu trúc xương.

Hiện tượng đau cổ do sử dụng thiết bị di động sai tư thế đang ngày càng phổ biến ở người trẻ. Đây là dấu hiệu rõ rệt cho thấy ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe hệ cơ – xương – khớp không thể xem nhẹ, đặc biệt trong bối cảnh nhiều người sử dụng điện thoại hàng giờ mỗi ngày.

3. Rối loạn giấc ngủ

Sử dụng điện thoại trước khi ngủ là nguyên nhân phổ biến gây mất ngủ, ngủ không sâu hoặc thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm. Nguyên nhân chủ yếu là do ánh sáng xanh làm giảm tiết melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ tự nhiên.

Bên cạnh đó, nội dung trên mạng xã hội hoặc tin nhắn liên tục cũng kích thích não bộ, khiến người dùng khó thư giãn và dễ rơi vào trạng thái căng thẳng. Đây là lý do nhiều người cảm thấy mệt mỏi dù ngủ đủ thời lượng.

4. Giảm vận động, nguy cơ béo phì

Khi dành phần lớn thời gian cho điện thoại, con người có xu hướng ngồi nhiều hơn, di chuyển ít hơn và ăn uống thiếu kiểm soát. Đây là nguyên nhân gián tiếp gây tăng cân, béo phì và kéo theo các vấn đề như tiểu đường hay cao huyết áp.

Thói quen này đặc biệt phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên – nhóm tuổi đang cần vận động để phát triển thể chất. Việc điều chỉnh lối sống là điều cần thiết để tránh hệ lụy trong tương lai.

5. Phơi nhiễm bức xạ điện từ

Khi sử dụng điện thoại, đặc biệt là trong lúc gọi điện, người dùng có thể tiếp xúc với sóng điện từ phát ra từ thiết bị di động. Mặc dù lượng bức xạ này ở mức thấp và chưa có kết luận chắc chắn về mức độ nguy hiểm, nhưng nhiều chuyên gia vẫn khuyến cáo nên thận trọng, nhất là khi sử dụng điện thoại trong thời gian dài hoặc để gần đầu, ngực, bụng.

Bức xạ từ điện thoại cũng được xếp vào nhóm có khả năng gây hại cho sức khỏe con người. Đây là một trong những ảnh hưởng của sóng điện thoại đến sức khỏe mà nhiều người thường bỏ qua do chưa cảm nhận được rõ ràng. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc với bức xạ điện thoại liên tục trong nhiều năm, nguy cơ rủi ro có thể tăng lên đáng kể.

6. Ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe thính giác

Việc sử dụng tai nghe để nghe nhạc, gọi điện hay xem video trên điện thoại trong thời gian dài, đặc biệt ở mức âm lượng lớn, có thể làm tổn thương tế bào lông trong ốc tai – bộ phận đảm nhiệm vai trò truyền tín hiệu âm thanh đến não. Tình trạng này khiến người dùng dễ bị ù tai, giảm thính lực hoặc nhạy cảm với âm thanh.

Theo các chuyên gia thính học, nghe âm thanh với cường độ vượt quá 85 decibel trong hơn 8 giờ mỗi ngày có thể dẫn đến suy giảm thính lực vĩnh viễn. Mặc dù điện thoại không trực tiếp gây hại đến tai, nhưng cách sử dụng thiết bị lại là yếu tố quyết định đến sức khỏe thính giác về lâu dài.

7. Tăng nguy cơ mắc bệnh về da

Thói quen áp điện thoại sát vào mặt khi gọi điện trong thời gian dài có thể làm tích tụ vi khuẩn, bụi bẩn và dầu nhờn từ màn hình lên da. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người gặp phải tình trạng nổi mụn, viêm da tiếp xúc hoặc kích ứng, đặc biệt ở vùng má và cằm – nơi tiếp xúc trực tiếp với thiết bị.

Ngoài ra, với những người thường xuyên sử dụng điện thoại trong môi trường nóng ẩm hoặc ra mồ hôi nhiều, nguy cơ bít tắc lỗ chân lông và viêm nang lông càng tăng cao. Điện thoại không gây bệnh về da, nhưng lại là vật trung gian truyền vi khuẩn nếu không được vệ sinh và sử dụng đúng cách.

8. Suy giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới

Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc mang điện thoại trong túi quần trước – khu vực sát vùng kín với hiện tượng giảm mật độ và khả năng di chuyển của tinh trùng ở nam giới. Sóng điện từ phát ra từ thiết bị, dù ở mức thấp, vẫn có thể tác động đến môi trường sinh tinh nếu tiếp xúc liên tục trong thời gian dài.

Tình trạng này không gây ảnh hưởng ngay lập tức, nhưng về lâu dài có thể làm giảm khả năng sinh sản, đặc biệt với những người đang gặp vấn đề về nội tiết hoặc có kế hoạch sinh con. Việc sử dụng điện thoại cần đi kèm với sự cẩn trọng trong cách cất giữ, nhằm hạn chế tối đa những rủi ro không mong muốn đối với sức khỏe sinh sản.

5 Ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe tâm lý

Không chỉ tác động đến thể chất, điện thoại thông minh còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và cảm xúc của người dùng. Những thay đổi này thường diễn ra âm thầm, khó nhận biết, nhưng lại ảnh hưởng mạnh mẽ đến chất lượng sống và các mối quan hệ xã hội.

1. Nghiện điện thoại – Thói quen khó rời

Nhiều người có thói quen kiểm tra điện thoại liên tục, ngay cả khi không có thông báo hay cuộc gọi. Việc phụ thuộc vào thiết bị một cách vô thức không chỉ làm gián đoạn công việc, học tập mà còn khiến não bộ luôn trong trạng thái căng thẳng nhẹ. Đây là biểu hiện điển hình của chứng nghiện điện thoại – một dạng hành vi lệ thuộc tâm lý đang gia tăng nhanh chóng, nhất là ở người trẻ tuổi.

Tình trạng này nếu kéo dài có thể dẫn đến giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, giảm hứng thú với các hoạt động thực tế và mất kết nối với những người xung quanh.

2. Lo âu, trầm cảm và sự so sánh vô thức

Mạng xã hội – một chức năng phổ biến của điện thoại là nơi người dùng dễ bị cuốn vào những hình ảnh hào nhoáng, cuộc sống lý tưởng được “trưng bày” bởi người khác. Việc thường xuyên tiếp nhận nội dung này khiến nhiều người rơi vào trạng thái tự so sánh, tự ti và mất cân bằng cảm xúc.

Không ít nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng điện thoại quá nhiều và nguy cơ trầm cảm, đặc biệt khi người dùng cảm thấy bị “bỏ lại phía sau” so với những gì họ thấy trên mạng. Trong bối cảnh đó, ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe tâm lý là điều cần được nhìn nhận nghiêm túc như một vấn đề xã hội.

3. Giảm khả năng tập trung và ghi nhớ

Việc chuyển đổi liên tục giữa các ứng dụng, thông báo, tin nhắn khiến bộ não khó duy trì sự chú ý vào một việc duy nhất. Lâu dần, điều này làm giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng đến hiệu suất công việc, học tập và kỹ năng giải quyết vấn đề.

Ngoài ra, thói quen ghi nhớ mọi thứ bằng điện thoại, từ lịch hẹn, số điện thoại đến danh sách công việc cũng khiến não bộ ít vận dụng khả năng ghi nhớ tự nhiên. Đây là một hệ quả âm thầm nhưng có thể ảnh hưởng lâu dài đến chức năng nhận thức của người dùng.

4. Tăng cảm giác cô đơn và xa cách xã hội

Dù điện thoại giúp kết nối 24/7 nhưng việc giao tiếp qua màn hình không thể thay thế sự hiện diện thực tế. Việc dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội đôi khi khiến người dùng cảm thấy cô lập hơn so với trước, nhất là khi họ không có tương tác trực tiếp ngoài đời thật.

Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng càng dành nhiều thời gian “online”, người dùng điện thoại thông minh lại càng cảm thấy “offline” trong đời sống thật.

5. Gia tăng hành vi bốc đồng

Các nền tảng di động, đặc biệt là mạng xã hội và trò chơi được thiết kế để kích thích phần “não phản xạ”, khiến người dùng dễ hành động theo cảm xúc tức thời hơn là suy nghĩ sâu sắc. Lâu dài, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng kiềm chế, ra quyết định và xử lý tình huống.

Điện thoại và những ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ nhỏ – Cảnh báo đặc biệt

Trẻ em là đối tượng nhạy cảm hơn nhiều so với người lớn khi tiếp xúc với thiết bị công nghệ. Não bộ, thị giác, cảm xúc và hành vi của trẻ đang trong quá trình hoàn thiện, vì vậy những tác động từ điện thoại dù gián tiếp cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của bé nếu không được kiểm soát kịp thời.

1. Sự phát triển trí tuệ và ngôn ngữ có thể bị chậm lại

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em dưới 3 tuổi nếu sử dụng điện thoại hoặc máy tính bảng quá sớm sẽ gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ, giao tiếp và tư duy logic. Nguyên nhân là vì trẻ bị động tiếp nhận hình ảnh, âm thanh thay vì tương tác trực tiếp với môi trường xung quanh – yếu tố then chốt trong quá trình học hỏi tự nhiên.

Thay vì khám phá thế giới bằng tay, mắt và lời nói, trẻ chỉ ngồi một chỗ nhìn vào màn hình, làm hạn chế khả năng phản xạ, sáng tạo và trí tưởng tượng. Về lâu dài, điều này có thể làm suy giảm chất lượng học tập và khả năng tự lập khi trẻ lớn lên.

2. Rối loạn hành vi, giảm khả năng kiểm soát cảm xúc

Khi tiếp xúc nhiều với nội dung có tính kích thích cao trên thiết bị điện tử, trẻ dễ trở nên mất kiên nhẫn, cáu gắt và phụ thuộc vào màn hình như một cách “xoa dịu” cảm xúc. Đây là một dạng lệ thuộc tiềm ẩn, khiến trẻ khó thích nghi với các tình huống đời thực, nơi không phải lúc nào cũng có hình ảnh sinh động hoặc phần thưởng ngay lập tức.

Trẻ em cũng dễ bị cuốn vào các nội dung không phù hợp lứa tuổi nếu không có sự giám sát. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hành vi mà còn hình thành lệch lạc trong nhận thức và nhân cách.

3. Tăng nguy cơ béo phì và suy giảm miễn dịch

Ngồi hàng giờ trước màn hình khiến trẻ ít vận động, giảm khả năng trao đổi chất và đốt cháy năng lượng. Điều này làm tăng nguy cơ béo phì, chậm phát triển thể chất và dễ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp, tiêu hóa hoặc hệ miễn dịch yếu.

Ngoài ra, ánh sáng xanh và thời gian sử dụng thiết bị vào ban đêm còn làm rối loạn giấc ngủ của trẻ – yếu tố quan trọng cho sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Việc cấm hoàn toàn trẻ tiếp xúc với điện thoại trong thời đại số là điều gần như không thể. Tuy nhiên, phụ huynh hoàn toàn có thể chủ động thiết lập giới hạn và hướng dẫn trẻ sử dụng thiết bị một cách lành mạnh. Đối với trẻ dưới 2 tuổi, các tổ chức y tế khuyến nghị không nên tiếp xúc với màn hình bất kỳ, kể cả tivi hay điện thoại. Với trẻ lớn hơn, thời gian sử dụng nên được kiểm soát dưới 1 tiếng mỗi ngày và có người lớn đồng hành.

Bên cạnh việc giới hạn thời lượng, quan trọng hơn cả là định hướng nội dung và mục đích sử dụng. Thay vì để trẻ xem video một cách bị động, cha mẹ có thể chọn các ứng dụng tương tác, giáo dục và cùng trẻ thảo luận sau mỗi hoạt động. Việc khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoài trời, giao tiếp thực tế và đọc sách giấy cũng là cách thiết thực để cân bằng ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe của trẻ nhỏ.

Cách giảm thiểu ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe

Điện thoại thông minh mang lại nhiều tiện ích, nhưng nếu không kiểm soát tốt, người dùng có thể vô tình tự tạo ra rủi ro cho sức khỏe của chính mình. Thay vì loại bỏ hoàn toàn, việc điều chỉnh cách sử dụng sao cho hợp lý và khoa học sẽ giúp hạn chế những tác động tiêu cực mà thiết bị này gây ra.

Dưới đây là một số giải pháp thực tế, đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bạn sử dụng điện thoại thông minh một cách an toàn hơn cho sức khỏe:

1. Giới hạn thời gian sử dụng theo mục đích

Thay vì dùng điện thoại một cách tùy hứng, hãy xác định rõ thời gian và mục đích trước khi mở máy: Kiểm tra email, đọc tin tức hay trả lời tin nhắn… Điều này giúp não bộ không bị phân tán và ngăn ngừa tình trạng lệ thuộc vào thiết bị.

Bạn có thể đặt báo nhắc nghỉ sau mỗi 30–45 phút sử dụng liên tục hoặc dùng chức năng giới hạn thời gian trên điện thoại để tự kiểm soát bản thân.

2. Tách biệt thiết bị với không gian nghỉ ngơi

Không nên mang điện thoại vào giường ngủ, bàn ăn hoặc nơi cần sự thư giãn. Việc tách rời không gian sống khỏi thiết bị giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng khả năng tập trung và duy trì các mối quan hệ thực tế. Hãy tạo thói quen “ngắt kết nối” ít nhất 1–2 giờ mỗi ngày để cơ thể và tinh thần được phục hồi tự nhiên.

3. Ưu tiên giao tiếp trực tiếp thay vì qua màn hình

Khi có thể gặp gỡ, trò chuyện với người thân, bạn bè hoặc đồng nghiệp, hãy ưu tiên giao tiếp mặt đối mặt thay vì nhắn tin hay gọi video. Việc tương tác trực tiếp giúp xây dựng cảm xúc thật, nâng cao khả năng thấu hiểu và kết nối con người.

Điện thoại chỉ nên là công cụ hỗ trợ, không phải phương tiện thay thế hoàn toàn cho giao tiếp xã hội.

4. Chọn lọc và theo dõi nội dung tích cực

Một trong những cách hữu hiệu để hạn chế ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe tinh thần là kiểm soát nội dung bạn tiếp nhận hằng ngày. Hãy hủy theo dõi những kênh tiêu cực, gây áp lực so sánh và thay thế bằng các nguồn mang tính giáo dục, truyền cảm hứng hoặc giải trí lành mạnh.

Bạn cũng có thể chọn chế độ hiển thị đơn giản, tắt gợi ý video, hạn chế quảng cáo để tránh bị cuốn vào “vòng xoáy nội dung” không cần thiết.

5. Giữ khoảng cách hợp lý khi sử dụng thiết bị

Khi sử dụng điện thoại, hãy giữ thiết bị cách mắt ít nhất 30–40 cm, tránh nhìn quá gần hoặc cúi đầu quá sâu trong thời gian dài. Nếu gọi điện, nên dùng tai nghe thay vì áp sát máy vào tai, nhất là khi thực hiện cuộc gọi kéo dài.

Việc giữ khoảng cách không chỉ giúp giảm mỏi mắt mà còn góp phần hạn chế phơi nhiễm sóng điện từ – một ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe đã được cảnh báo từ nhiều tổ chức y tế.

6. Thường xuyên vệ sinh điện thoại đúng cách

Điện thoại là một trong những vật dụng chứa nhiều vi khuẩn nhất do thường xuyên tiếp xúc với tay, mặt và các bề mặt khác. Vệ sinh thiết bị bằng khăn mềm và dung dịch sát khuẩn nhẹ ít nhất một lần mỗi ngày sẽ giúp giảm nguy cơ viêm da, mụn và lây nhiễm chéo vi khuẩn.

Hãy lưu ý không dùng cồn mạnh hoặc hóa chất ăn mòn có thể làm hỏng màn hình và lớp phủ bảo vệ của máy.

Những ảnh hưởng của điện thoại đến sức khỏe đang ngày càng rõ ràng và cần được nhìn nhận nghiêm túc. Thay vì loại bỏ hoàn toàn, mỗi người nên học cách sử dụng thiết bị di động một cách chủ động, khoa học và có chọn lọc. Sự điều chỉnh nhỏ trong thói quen hôm nay sẽ là nền tảng vững chắc để bảo vệ sức khỏe của bạn lâu dài khi sống trong thế giới số.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

• Trẻ nghiện điện thoại: Tác hại có thể gặp và cách cai
• Nghiện mạng xã hội: Nguyên nhân, tác hại và cách cai nghiện
• Hội chứng Nomophobia: Sợ hãi khi không có điện thoại bên cạnh