Thiếu Tự Tin: Nguyên nhân, biểu hiện & cách khắc phục

Người thiếu tự tin thường quá e dè, ngại ngùng và sợ hãi nên rất khó bộc lộ hết khả năng của bản thân, do vậy họ cũng không được đánh giá cao trong tập thể. Cần sớm khắc phục tình trạng này để trở nên tự tin hơn, hướng đến sự thành công trong cuộc sống.

Biểu hiện của sự thiếu tự tin

Trong thời buổi xã hội phát triển, con người ngày càng độc lập và dám tự tin thể hiện mình hơn thì vẫn có rất nhiều người đang sống trong lớp vỏ bọc quá an toàn, thiếu tự tin, không dám thể hiện bản lĩnh của chính mình. Người thiếu tự tin cũng cực kỳ dễ nhận biết chẳng hạn không dám đưa ra ý kiến của mình cho dù họ biết đáp án chính xác, e dè, ngại ngùng khi cần thuyết trình nơi đông người..

Trái ngược với sự tự tin, bạn có thể hiểu thiếu tự tin chính là sự thiếu tin tưởng vào chính bản thân mình. Khi bản thân bạn còn không thể tin vào mình thì tất nhiên cũng không thể làm người khác đặt niềm tin vào. Thiếu tự tin sẽ làm ảnh hưởng rất nhiều đến chính bản thân người đó bởi đây là kỹ năng cực kỳ quan trọng trong cuộc sống, cho dù bạn bạn là ai, bạn làm việc trong môi trường nào thì cũng đều cần có sự tự tin.

Một số biểu hiện mà bạn có thể tham khảo để xem bản thân mình liệu có phải một người thiếu sự tin hay không:

• Không thích ngồi bàn đầu, không thích đối diện hay nhìn vào mắt người khác.
• Ít đưa ra ý kiến của bản thân, đặc biệt ở những nơi đông người.
• Cố gắng tránh các buổi thuyết trình.
• Khi phải đưa ra ý kiến hay thuyết trình sẽ có cảm giác như tim đập nhanh, đổ mồ hôi, giọng và chân tay run rẩy.
• Thường chớp mắt nhanh khi cảm thấy hồi hộp, chẳng hạn như lúc đi phỏng vấn.
• Dù có thể biết chắc chắn đáp án của một vấn đề gì đó nhưng khi phải trả lời sẽ nói giọng ngắt quãng, thiếu rành mạch.
• Trong thời điểm lo lắng, run có thể quên hết những gì mình muốn nói.
• Nuốt nước bọt.
• Luôn cố gắng để bản thân ít bị chú ý nhất.
• Lảng tránh lời khen ngợi, bạn thường ngại ngùng hoặc xấu hổ khi nghe người khác khen mình.
• Không dám làm điều mình thiếu, luôn sợ bị người khác nhìn hay bàn tán.
• Có thể cho rằng người khác đang bàn tán về mình, điều này cũng làm họ cảm thấy ngại ngùng và sợ hãi.
• Luôn tự ti, cho rằng bản thân mình kém cỏi, hạ thấp mình so với người khác.
• Luôn thuận theo ý kiến của người khác.
• Ngại hỏi người khác vì sợ bị đánh giá.
• Không dám tham gia những trải nghiệm mới.
• Quan trọng hóa lời nói hay ý kiến của người khác.
• Dễ bỏ cuộc.

Người tự tin chắc chắn là người năng nổ, có đầu óc nhạy bén và người thiếu tự tin cũng có thể là những người thông minh không kém. Chỉ là họ chưa dám bộc lộ khả năng của bản thân, luôn sợ sai, luôn sợ bị người khác chê cười nên thường không được đánh giá cao khả năng của bản thân.

Cần hiểu rằng thiếu tự tin khác với sự khiêm tốn. Người khiêm tốn cũng hay từ chối lời khen, không thích thể hiện bản thân mình nhưng họ hoàn toàn biết rõ về năng lực của mình và sẵn sàng lên tiếng, thể hiện khi cần thiết. Còn người thiếu tự tin cho dù họ biết chắc chắn là mình đúng nhưng cũng không bao giờ dám đứng lên phát biểu.

Nguyên nhân gây thiếu tự tin

Không ai sinh ra mà tự nhiên thiếu tự tin cả, thậm chí trẻ nhỏ còn thường xuyên thích hỏi, thích nói để khám phá những điều mới lạ xung quanh. Sự thiếu tự tin thường được hình thành từ chính môi trường sống, những tác nhân bên ngoài hay cả sự dạy dỗ, hướng dẫn sai cách của cha mẹ, thầy cô giáo. Những sự kiện từ quá khứ làm tổn thương lòng tự trọng của một người cũng có thể làm họ ngày càng tự ti, không tin tưởng vào chính bản thân mình.

Một số yếu tố dẫn đến sự thiếu tự tin như:

Ám ảnh bởi sự thất bại

Thất bại là mẹ thành công nhưng không phải ai sau thất bại cũng có thể đứng lên và làm lại được. Thất bại khiến họ dần mất niềm tin vào bản thân, luôn cho rằng mình vô dụng và luôn suy nghĩ tiêu cực. Cái bóng quá lớn của thất bại khiến họ không thể ngừng suy nghĩ về nó, sợ bị người khác đánh giá, nên thường có xu hướng sống ẩn mình, không còn đủ tự tin nhiệt huyết như trước.

Bất cứ ai cũng có thể bị ám ảnh bởi sự thất bại. Trẻ em phát biểu sai, làm bài bị điểm kém hơn so với năng lực cũng thất vọng, người thi trượt phỏng vấn cũng tự hỏi lại năng lực thực sự của mình là gì và đặc biệt những người thất bại sau kinh doanh dẫn đến phá sản thường cực kỳ trở nên tự ti.

Thiếu tự tin và ngoại hình

Đây cũng là một trong những lý do khiến rất nhiều người thiếu tự tin cho dù bản thân họ rất có năng lực. Cho dù chúng ta luôn nói rằng, năng lực và trí não mới là quan trọng nhất tuy nhiên thường con người dễ bị thu hút và có xu hướng đánh giá người khác qua cái nhìn đầu tiên chính là ngoại hình. Đặc biệt trong thời điểm mà ngành công nghệ làm đẹp đang lên ngôi, bất cứ ai cũng đầu tư chăm sóc cho nhan sắc nhiều hơn khiến những người còn lại trở nên thiếu tự tin vào chính mình.

Những người có ngoại hình kém nổi bật, chẳng hạn quá béo/ quá gầy, đen, không biết trang điểm dường như sẽ cảm thấy ngại ngùng khi đứng cạnh những người xinh đẹp hơn mình. Điều này dần dần hình thành sự mặc cảm, đánh giá thấp bản thân nên họ ngại việc thể hiện mình, luôn có cảm giác mọi người đang chỉ trỏ hay so sánh mình với những người xinh đẹp bên cạnh. Sự mặc cảm về ngoại hình đã ngày một lớn dần khiến họ thiếu tự tin trên mọi phương diện.

Ảnh hưởng từ những người xung quanh

Khi đi học bị bạn bè chê cười vì bị điểm kém, trêu trọc khi phát biểu sai, bị giáo viên la mắng khi không biết giải bài tập… Điều này dù khá bình thường nhưng với những người quá nhạy cảm và tiêu cực sẽ trở thành một nỗi ám ảnh, đặc biệt với tâm hồn non nớt của trẻ nhỏ. Dần dần bé sẽ bị có tâm lý sợ sai, sợ bị người khác tiếp tục chê cười như lúc trước và ngày càng thu mình vào trong vỏ bọc an toàn, không thể hiện bản thân.

Một trong những tác động lớn nhất đến việc hình thành tính cách và các kỹ năng xã hội đến một người chính là gia đình. Ngay từ khi còn nhỏ nếu phụ huynh không biết cách động viên, khích lệ con thì khi lớn lên rất dễ hình thành sự thiếu tự tin. Chẳng hạn nếu phụ huynh thường nói “nếu không chắc chắn đúng thì đừng làm” hay “sao con kém vậy, có thế mà cũng không làm được“… điều này đều có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ của con khiến con ngày càng mất tự tin vào bản thân.

Tất nhiên những lời nói này có thể nhằm mang mục đích giúp con phát triển hơn chỉ là phụ huynh không biết cách thể hiện. Dù vậy tính cách của mỗi con người đều được hình thành từ những trải nghiệm từ quá khứ, vì vậy những nói này sẽ làm tổn thương tâm hồn còn non nớt và mỏng manh của  trẻ.

Ngại phấn đấu

Mỗi người đều không ngừng học tập hay làm việc đều bởi họ có một mục tiêu riêng. Trẻ nhỏ học để lấy giấy khen sẽ được ba mẹ tự hào, tặng thưởng; người lớn muốn kiếm tiền để mua nhà, mua xe; ca sĩ không ngừng học thanh nhạc để khán giả có thể công nhận thực lực của họ. Và mỗi ngày các mục tiêu cũng không ngừng được vươn cao, vươn xa hơn, đấy cũng chính là lý do con người không bao giờ ngừng nỗ lực được.

Tuy nhiên, nếu bản thân quá hài lòng với hiện tại, ngại phấn đấu thì sẽ mãi chỉ dậm chân tại một chỗ. Trong khi tất cả mọi người đã tiến được 5- 7 bước thì bạn mới chỉ dừng lại ở bước thứ 2, thứ 3. Tuy nhiên nếu bạn vẫn tiếp tục không nỗ lực để đuổi kịp mà trở nên chán nản thì dần dần sẽ hình thành sự thiếu tự tin và chán chường hơn nữa.

Kỹ năng yếu kém

Đây cũng là một trong những nguyên nhân thường gặp gây ra sự tự ti ở nhiều người. Bởi trong học tập hay công việc thì đều cần có những kỹ năng, khả năng riêng để tạo sự khác biệt với những người xung quanh, khiến những người khác nghĩ đến điều đó là sẽ nghĩ ngay tới bạn. Tuy nhiên nếu bạn không có kỹ năng nào nổi trội thì sẽ dễ bị lu mờ trong đám đông, trở nên mờ nhạt trong mắt mọi người và làm bạn thiếu tự tin.

Chẳng hạn khi tham gia một hoạt động ngoại khóa, tất cả mọi người đều có thể nói chuyện và trao đổi bằng tiếng anh nhưng chỉ có một mình bạn là không thể, điều này tất nhiên sẽ làm bạn ngại ngùng, thiếu tự tin khi đứng trước người khác, không dám gia nhập vào hội nhóm nào vì sợ không hiểu gì.

Cuộc sống ngày càng phát triển hơn nên nếu bạn cứ mãi trì hoãn việc học tập sẽ ngày càng trở nên thụt lùi, không thể hòa nhập với những người xung quanh và ngày càng mất tự tin vì không thể theo kịp những người khác.

Có thể bạn quan tâm: Phức cảm tự ti (mặc cảm thấp kém): 4 cách giúp bạn vượt qua

Thiếu tự tin và những ảnh hưởng trong cuộc sống

Tự tin là một kỹ năng rất cần thiết trong cuộc sống, đặc biệt khi bạn đã đi làm. Người thiếu tự tin không phải là người không có năng lực nhưng bởi họ không thể bộc lộ được hết khả năng của bản thân, cách giao tiếp thiếu quyết đoán dẫn đến việc không được người khác tin tưởng và trọng dụng bằng.

Mặt khác thiếu tự tin sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng giao tiếp, chẳng hạn khi đứng trước nơi đông người bạn thường lắp bắp, thiếu rành mạch, quên lời và cũng thiếu logic.Trong khi đó nếu muốn tiến xa hơn trong công việc, chẳng hạn làm quản lý, làm trưởng nhóm thì kỹ năng giao tiếp lại cực kỳ cần thiết. Thiếu mất kỹ năng này có thể ảnh hưởng lớn đến lộ trình thăng tiến khiến bạn mãi chỉ dậm chân tại một chỗ.

Người thiếu tự tin cũng sẽ làm thay đổi cả ước mơ của mình. Chẳng hạn nếu bạn thích ca hát và cũng có giọng hát nhưng lại không có tự tin để thể hiện mình trước khán giả thì làm thế nào để mọi người có thể biết và công nhận mình. Bạn sẽ chỉ mãi loay hoay trong suy nghĩ nên hay không nên, làm hay không làm, thiếu quyết đoán và càng ngày càng tự đẩy mình rời xa ước mơ của bản thân.

Và đặc biệt, thiếu tự tin còn ảnh hưởng đến cả tình yêu. Tình yêu được xuất phát từ sự rung cảm của hai phía nhưng nếu một trong 2 không chủ động thì không thể nào có thể tiến với nhau được. Mặc dù bạn rất yêu họ nhưng luôn lo sợ rằng mình không xứng với họ, sợ bị từ chối thì mãi mãi cũng chỉ dấu được tình cảm ấy trong lòng. Nếu bạn đã từng xem bộ phim Reply 1988 chắc chắn sẽ biết rằng vì Kim Jung-hwan quá thiếu tự tin nên đã bỏ lỡ Sung Duk-sun dù cô đã bật đèn xanh rất nhiều lần, trong khi Choi Taek vốn tưởng là người nhút nhát nhưng lại luôn sẵn sàng thể hiện tình cảm của bản thân bất cứ lúc nào.

Nói chung, thiếu tự tin có thể ảnh hưởng đến rất nhiều mặt trong cuộc sống của mỗi người, khiến bạn không thể thể hiện bản thân một cách tốt nhất. Do đó mỗi người cần phải thay đổi và khắc phục tình trạng này càng sớm càng tốt.

Hướng khắc phục sự thiếu tự tin

Trên thực tế, sự tự tin có thể giúp bạn thu hút hơn cả ngoại hình bên ngoài. Bởi ngoại hình chỉ là thứ bên ngoài còn năng lực, tính cách mới là thứ có thể giúp bạn kết nối bạn lâu dài với tất cả mọi vấn đề, từ công việc, con người hay chuyện tình cảm. Đôi lúc cho dù năng lực của bạn chưa thực sự ổn nhưng phong thái tự tin của bạn có thể thu hút những người khác thì bạn vẫn sẽ có nhiều cơ hội để phát triển hơn.

Trau dồi thêm kiến thức cho bản thân

Bạn sẽ không thể tự tin nếu không có đủ kiến thức cần thiết, vì vậy hãy không ngừng học hỏi và rèn luyện thêm nhiều kiến thức, kỹ năng. Việc học tập không bao giờ là thừa cả, nó giúp bạn có thể giao tiếp với nhiều người hơn, tham gia các buổi thảo luận và trao đổi trong mọi vấn đề. Hoặc chí ít việc có nhiều kiến thức, hiểu sâu biết rộng cũng giúp bạn nổi bật hơn hẳn những người khác.

Hãy cố gắng học hỏi và phát huy từ chính những thế mạnh của mình, thứ mà bạn nghĩ bạn sẽ làm tốt nhất. Bạn cần phải tin tưởng vào chính bản thân mình trước tiên thì mới có thể làm người khác đặt niềm tin vào bạn. Vì vậy, hãy bắt đầu từ chính những khả năng tốt nhất của chính mình để khẳng định với những người xung quanh năng lực tiềm ẩn của bạn.

Đừng nói không thể, hãy nói có thể

Sự tự tin có thể dần được cải thiện nếu bạn quyết tâm và kiên trì luyện tập. Thay vì luôn lo lắng rằng mình không làm được, sợ sai, sợ bị người khác chê cười thì bạn hãy luôn tự nhủ với bản thân rằng mình có thể làm được, mình sẽ làm được. Hãy bắt đầu từ những thế mạnh của bạn, mạnh dạn giơ tay phát biểu hay đưa ra ý kiến của bản thân. Khi nhận được sự tán thưởng và trầm trồ từ những người xung quanh, niềm vui đến thì tự khắc những suy nghĩ về sự sợ hãi, lo lắng, thiếu tự tin cũng dần biến mất.

Không ai có thể giúp bạn nếu bản thân bạn không tự chủ động giúp mình, thay đổi bản thân mình. Mỗi ngày hãy tự đứng trước gương và nói với mình rằng “tôi làm được”. Nếu cảm thấy quá hồi hộp hãy tập cách hít thở sâu để lấy lại sự bình tĩnh. Qua vài lần như vậy, kỹ năng giao tiếp, phát biểu của bạn cũng dần được cải thiện đồng nghĩa với việc sự tự tin đã được gia tăng.

Đừng để ý ánh nhìn của người khác

Hãy biến ánh nhìn của người khác với bạn từ nghi ngờ đến bất ngờ sau đó là sự tin tưởng. Nếu chỉ mãi núp mình trong bóng tối thì không ai có thể biết bạn là ai. Bạn cần phải biết bạn sai ở đâu thì mới có thể sửa, không thể mãi “giấu dốt” được. Đừng quá để ý việc người khác chê cười hay đánh giá mình bởi những việc bạn đang làm là vì chính bạn chứ không vì ai hết.

Tất nhiên trong cuộc sống sẽ luôn có 2 kiểu người , 1 kiểu người sẽ luôn động viên khích lệ làm bạn thấy tự hào, tin tưởng vào chính mình còn 1 người kiểu sẽ luôn dè bỉu, chê bai bạn, khiến bạn cảm thấy tự ti lo lắng hơn. Vì vậy hãy làm bạn với kiểu người thứ nhất, những người tạo thêm động lực để bạn phát triển cố gắng hơn. Thời gian sẽ giúp bạn chứng minh bạn là ai, năng lực của bạn như thế nào nên hãy gạt bỏ đi việc sợ người khác đánh giá mình nên đừng cố gắng phải làm hài lòng tất cả mọi người.

Dù vậy vẫn không thể tránh khỏi có những người luôn khen ngợi nhưng không chân thành khiến bạn bị “ảo tưởng” quá mức về năng lực của bản thân. Lời khuyên cho bạn chính là hãy nói chuyện với những người tích cực, những người mà bản thân tin tưởng hoặc đôi khi là những người lạ để được nghe những lời nhận xét chân thành nhất.

Chăm sóc bản thân nhiều hơn

Nếu cảm thấy tự ti về ngoại hình thì hãy chăm sóc bản thân nhiều hơn. Mặt khác, ngoại hình cũng chính là một bàn đạp để làm nổi bật khả năng của bản thân, giúp bạn dễ tiếp cận với nhiều môi trường, nhiều công việc. Chăm sóc sắc đẹp cho bản thân cũng là một cách giúp bạn cảm thấy tự tin hơn dù đang ở bất cứ nơi đâu.

Với sự lên ngôi của công nghệ làm đẹp như hiện nay thì không điều gì là không thể. Bạn có thể bắt đầu từ việc thay đổi phong cách ăn mặc, tập trang điểm, thay đổi màu tóc, kiểu tóc hoặc nếu có chi phí hơn thì chỉnh sửa một chút. Hãy luôn đảm bảo thật chỉn chu trong mọi hoàn cảnh để luôn tự tin nhất có thể.

Đặt mục tiêu cho bản thân để cải thiện sự thiếu tự tin

Bạn sẽ không thể cố gắng nếu không có một đích đến. Vì vậy, hãy đặt cho mình một mục tiêu để tiến lên. Hãy lên cho mình một kế hoạch, đặt ra các cột mốc để cố gắng đạt được trong từng thời điểm. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm cho mình một hình mẫu thành công để học hỏi và cố gắng phát triển hơn.

Vai trò quan trọng của gia đình

Dù bạn là ai, bạn làm nghề gì, bao nhiêu tuổi thì gia đình vẫn luôn đóng một vai trò rất quan trọng trong tâm khảm của mỗi con người. Sự động viên tin cậy của gia đình luôn là một nguồn động lực cực kỳ to lớn để mỗi người có thể phát triển hơn, không ngừng cố gắng sau thất bại. Bởi vậy gia đình luôn cần tạo cho mỗi người niềm tin, đặt sự tin tưởng để mỗi người có thể đứng dậy làm lại sau thất bại.

Thiếu tự tin là bức rào chắn vô hình cản trở bạn đến với con đường của thành công nên cần phải dẹp bỏ nó càng sớm càng tốt. Bạn cần phải kiên trì rèn luyện, nhắc nhở rằng mình làm được và trau dồi bản thân nhiều hơn nữa để lấy lại sự tự tin. Những thành quả mà sự tự tin đem lại sẽ chính là phần thưởng cực kỳ quý giá giúp bạn cảm thấy tự hào về chính mình.

Gặp gỡ chuyên gia tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là một liệu pháp trò chuyện được sử dụng để điều chỉnh các suy nghĩ, hành vi, lời nói. Từ đó cải thiện sức khỏe tâm trí, sức khỏe thể chất hoặc thay đổi một vấn đề (hành vi, thói quen, tư duy, niềm tin… ) chưa được tích cực của thân chủ. Trọng tâm của Tâm lý trị liệu là quá trình suy nghĩ của khách hàng và quá trình này bị ảnh hưởng bởi các sự kiện trong quá khứ và gây ra những vấn đề ở hiện tại.

Nói cách khác, tâm lý trị liệu giải quyết nguyên nhân gốc rễ trong quá khứ và các vấn đề quan trọng ở hiện tại để tạo ra sự thay đổi tích cực cho nhiều vấn đề của thân chủ ở hiện tại và tương lai.

Thiếu tự tin cũng là một trong những vấn đề tâm lý được gây ra bởi những trải nghiệm trọng đại trong quá khứ. Việc gặp gỡ chuyên gia tâm lý trị liệu sẽ giúp bạn làm rõ nguyên nhân gốc rễ của vấn đề nằm ở đâu và có những giải pháp, quy trình trị liệu chuyên sâu, giúp bạn cải thiện sự tự tin của mình một cách rõ rệt. Bạn sẽ biết yêu thương bản thân vốn có của mình, tự tin và sẵn sàng thử làm những gì mình muốn.

Trên đây là những thông tin chi tiết về tâm lý thiếu tự tin. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ với chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ.