Trẻ nhút nhát thiếu tự tin: Nguyên nhân và cách cải thiện

Trẻ nhút nhát thiếu tự tin chịu ảnh hưởng rất lớn từ cách giáo dục của gia đình. Nếu để tình trạng này tiếp diễn, trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong học tập, công việc, và cuộc sống sau này.

Biểu hiện của trẻ nhút nhát thiếu tự tin

Trẻ nhút nhát thiếu tự tin thường rất nhạy cảm, sống nội tâm, dễ khóc, và có xu hướng xa cách mọi người. Trẻ cũng cảm thấy mình kém cỏi, dẫn đến khó làm quen bạn bè.

Gia đình cần nhận biết sớm các dấu hiệu này để có thể giúp đỡ và định hướng lại cho bé. Một số dấu hiệu thường gặp ở những trẻ thiếu tự tin và nhút nhát như:

• Ngại ngùng, lo lắng khi gặp người lạ hay đến những nơi đông người
• Khó làm quen với bạn mới dù rất muốn
• Không muốn những trải nghiệm hay thử thách mới vì sợ thất bại hay sợ người khác chê cười
• Không chủ động hỏi hay giơ tay phát biểu trong giờ học
• Trầm lặng, ít nói chuyện hơn các bạn cùng trang lứa
• Có xu hướng đổ lỗi cho người khác, không dám nhận lỗi
• Dễ thay đổi cảm xúc, thường là buồn phiền hay thất vọng
• Thường phụ thuộc và ỉ lại vào cha mẹ
• Luôn so sánh bản thân với các bạn, tuy nhiên có xu hướng hạ thấp bản thân hơn
• Quan trọng hóa lời nói của người khác
• Khả năng học tập có thể giảm sút

Một số trẻ có thể quậy phá ở nhà, nhưng khi ra ngoài lại cực kỳ e dè, ngại ngùng. Phụ huynh cần sớm nhìn ra vấn đề này và tìm cách khắc phục.

[Nhóm Hỗ Trợ] Tổng kết Trị liệu nhóm số 09: Chìa khóa Yêu thương bản thân và giúp trẻ tự tin vững bước

Nguyên nhân trẻ nhút nhát thiếu tự tin

Trẻ nhút nhát thiếu tự tin thường thường là do lối sống của gia đình, cách cha mẹ, thầy cô giáo dục, hay nói chung là chịu sự tác động của môi trường xung quanh.

1. Gia đình quá bảo bọc

Gia đình quá bảo bọc, không cho con tiếp xúc nhiều với thế giới bên ngoài sẽ khiến trẻ lạc lỏng. Trẻ sẽ bối rối, không biết cách phản ứng khi buộc phải tự đối mặt với mọi thứ.

Chẳng hạn, bình thường mọi công việc ăn uống, mặc quần áo của con đều sẽ được cha mẹ giúp đỡ. Tuy nhiên khi đi học các bạn đều đã tự làm được, chỉ có mình bé không biết làm, trẻ sẽ ngại ngùng, xấu hổ với các bạn.

Một số cha mẹ vì quá yêu thương con nên không muốn con làm gì vì sợ nguy hiểm. Cha mẹ luôn nói “con không được làm cái này, cái kia nếu không có cha mẹ ở bên”, khiến bé ngày càng thiếu tự lập.

Dần dần điều này khiến bé luôn ỉ lại cha mẹ nên thiếu kinh nghiệm sống. Khi phải đi học, trẻ sẽ sợ hãi, nhút nhát, không dám làm gì vì không có cha mẹ bên cạnh hỗ trợ.

2. Ảnh hưởng từ tính cách cha mẹ

Việc cha/ mẹ hay người tiếp xúc thường xuyên với bé nhất có tính cách hướng nội, nhút nhát, ngại ngùng cũng ảnh hưởng đến bé về mặt tính cách.

Các nhà nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, tính cách thường sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi người tiếp xúc, và chăm sóc bé hằng ngày.

Mặc dù vậy vẫn có những trường hợp cha mẹ hướng nội nhưng con hướng ngoại. Đó là do trẻ còn chịu rất nhiều ảnh hưởng khác từ môi trường xung quanh.

3. Tiếp xúc với công nghệ quá sớm

Ngày nay do cuộc sống quá bận rộn nên nhiều phụ huynh thường dỗ con bằng cách cho bé xem điện thoại, máy tính từ quá sớm.

Điều này góp phần hình thành tính cách nhút nhát thiếu tự tin ở trẻ. Ngoài ra, tiếp xúc nhiều với công nghệ, trò chơi điện tử còn gây nguy cơ rối loạn tâm thần do nghiện game.

Thế giới ảo khiến bé giảm khả năng tương tác với những người xung quanh. Nghiện điện thoại làm trẻ không muốn trò chuyện với mọi người.

Đến đi học, trẻ sẽ cảm thấy xa lạ với thế giới ngoài đời thực. Trẻ ngại ngùng trong việc làm quen với bạn mới, nhút nhát, thiếu tự tin trong mọi vấn đề.

4. Trẻ nhút nhát thiếu tự tin do ảnh hưởng bởi những lời nói tiêu cực

Tâm lý trẻ nhỏ còn rất non nớt, bởi thế những lời nói tiêu cực, chê trách thường xuyên có thể ám ảnh trẻ. Trẻ ngày càng nhút nhát, không còn tin tưởng vào bản thân, và muốn xa lánh mọi người.

Trẻ nhút nhát thiếu tự tin không dám phát biểu ý kiến, dù biết đáp án đúng. Tâm lý sợ sai luôn ràng buộc không cho bé vượt qua khỏi vòng tròn an toàn của bản thân.

Một số điều tiêu cực có ảnh hưởng đến tâm lý trẻ nhút nhát thiếu tự tin như

• Bị cha mẹ chê trách khi không hoàn thành tốt một việc gì đó
• Cha mẹ không công nhận năng lực của bé
• Cha mẹ thường so sánh thành tích của con với người khác
• Bị thầy cô giáo chỉ trích hay so sánh trên lớp
• Bị bạn bè chê cười, trêu chọc nhiều lần làm bé có tâm lý sợ sai, sợ thất bại
• Trẻ là nạn nhân của bạo lực học đường

5. Trẻ mặc cảm về bản thân

Trẻ nhỏ rất hay có tâm lý so sánh bản thân với mọi người. Khi cảm thấy mình không được như các bạn đồng trang lứa, trẻ rất dễ có tâm lý thiếu tự tin.

Ví dụ, trẻ có học lực yếu hơn, gia cảnh kém hơn, không xinh đẹp đáng yêu như các bạn khác, không có đồ đẹp, đồ mới cũng có thể hình thành các tâm lý mặc cảm và thiếu tự tin.

Ngoài ra những bé quá béo, quá gầy, quá còi cọc cũng rất dễ có tâm lý mặc cảm với bạn bè xung quanh. Những trẻ này thường là nạn nhân bị bạn bè trêu chọc, bắt nạt.

Sự mặc cảm và tổn thương khiến cố gắng hạn chế việc thể hiện bản thân. Trẻ dần trở nên nhút nhát, tự ti, sống thầm lặng và khép mình hơn.

Trẻ nhút nhát thiếu tự tin và những ảnh hưởng

Sự tự tin là điều vô cùng quan trọng trong cuộc sống. Trẻ nhỏ vốn rất thích được khen ngợi, tìm tòi những điều mới lạ. Tuy nhiên, sự nhút nhát, tự ti là bức tường ngăn cách bé với thế giới tươi đẹp bên ngoài.

Trẻ quá nhút nhát thiếu tự tin không có kỹ năng giao tiếp hay những kỹ năng mềm cần thiết. Điều này khiến bé ngày càng khép kín, ít bạn bè, ít chịu chia sẻ với ai. 

Khi thiếu tự tin, bé cũng sẽ ngại ngùng trong việc tìm tòi những cái mới. Nỗi sợ bị chê trách hay đánh giá làm ảnh hưởng đến việc học tập. 

Ngoài ra, những trẻ thường bị bạo lực học đường cũng là những trẻ nhút nhát, thiếu tự tin. Trẻ bị bắt nạt không dám lên tiếng khiến những tổn thương về thể chất và tâm lý ngày càng trầm trọng.

Nhút nhát thiếu tự tin khiến bé bị bó buộc trong một vùng an toàn. Trẻ không thể phát triển bản thân, cũng không thể đạt được mong muốn, kể cả khi bé có năng lực.

Nếu trẻ không thể cải thiện được tình trạng này, trẻ sẽ ngày càng nhỏ bé, lạc lõng giữ thế giới rộng lớn. Sự nhút nhát sẽ cản bước chân bé khi tiến ra ngoài thế giới.

Cách cải thiện giúp trẻ bớt nhút nhát và thiếu sự tin

Gia đình đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thay đổi những suy nghĩ, tính cách, giúp trẻ dạn dĩ hơn, tin tưởng vào chính mình hơn. 

1. Dành lời khen cho bé

Trẻ nhỏ luôn rất thích được khen ngợi. Do đó, trẻ luôn cố gắng làm thật tốt để cha mẹ công nhận, và dành cho mình nhiều lời khen hơn.

Với trẻ nhút nhát thiếu tự tin, lời khen ngợi là điều hết sức quan trọng. Vì vậy khi trẻ làm tốt điều gì, phụ huynh hãy dành cho con những phần thưởng, những lời khen chân thành để tạo động lực cho con.

Dù vậy, phụ huynh cũng không nên khen bé quá mức khiến trẻ hình thành tâm lý tự cao. Bố mẹ có thể nói như ” hôm nay còn làm rất tốt, hãy tiếp tục phát huy nhé”, “bố mẹ tự hào về con”,…

Ngoài ra cũng đừng quên nói với con người lời yêu thương hằng ngày, luôn nói cho con biết rằng mình tin tưởng con.

Khi bé đã nhút nhát hay tự ti thì phụ huynh không nên đặt quá nhiều áp lực lên con. Cha mẹ đừng bắt con phải được điểm cao, thúc giục con cố gắng nhiều hơn.

Hãy tạo cho con cảm giác an toàn, thoải mái trong chính căn nhà mình. Hãy cho bé biết bố mẹ luôn yêu thương và tin con, điều này sẽ làm bé tự ý thức được mình phải cố gắng hơn.

2. Thay đổi cách giáo dục

Gia đình phải cực kỳ chú ý cách nói chuyện, cách dùng từ để tránh con bị tổn thương. Tuyệt đối không nên dùng các câu nói mang hàm ý so sánh con với người khác, chẳng hạn: “sao cái A được 9 điểm mà con chỉ được 8 điểm” hay “sao con kém cỏi thế, con làm cha mẹ thất vọng”..

Với những tình huống trong cuộc sống, phụ huynh hãy để bé tự lập xử lý để làm quen dần. Chẳng hạn khi gặp một người quen, hãy hướng dẫn con cách chào và trả lời để bé dạn dĩ hơn.

Tương tự với các tình huống khác, hãy để con tập tiếp xúc dần để tự lập hơn. Tuy nhiên cha mẹ vẫn phải đảm bảo tất cả đều nằm trong tầm kiểm soát.

Hãy dạy cho con cách biết xin lỗi và cảm ơn ngay từ nhỏ. Việc biết nhận lỗi về bản thân, trung thực cũng cho thấy bé là một người dũng cảm và tự tin. Đừng để bé trốn tránh lỗi lầm.

Phụ huynh tuyệt đối không nên bao biện cho trẻ bằng những lời nói như “cháu còn nhỏ, cháu chưa biết gì” sẽ khiến con có  tâm lý ỷ lại. Trẻ sống trong vòng tay bao bọc quá mức sẽ không thể phát triển bản thân được.

3. Nhờ sự giúp đỡ của giáo viên để giúp đỡ trẻ nhút nhát, thiếu tự tin

Khi bé đã đến tuổi đi học thì trường học cũng là nơi bé tiếp xúc hằng ngày. Vì thế phụ huynh có thể nhờ đến sự giúp đỡ của giáo viên để cải thiện tình trạng trẻ quá nhút nhát, thiếu tự tin.

Thường bé sẽ ít giơ tay phát biểu cho dù con biết đáp án hay đã học bài kỹ và cũng không chịu hỏi bài cho dù không hiểu. Gia đình có thể nhờ giáo viên quan tâm đến con hơn bằng cách gọi con phát biểu hay hỏi bài con.

Khi bé trả lời đúng và nhận được sự tán thưởng của cô giáo, bạn bè dần dần sẽ hình thành sự thích thú vì được mọi người công nhận và cố gắng hơn.

Trong trường hợp bé trả lời sai, bị bạn bè trêu chọc thì cần có sự hỗ trợ của giáo viên để giải tỏa tâm lý ngại ngùng cho con. Trẻ sẽ dần quen và không quá sợ hãi khi phải đứng lên trả bài.

4. Cho con tham gia các lớp kỹ năng mềm

Hiện nay có rất nhiều lớp kỹ năng mềm được tổ chức để giúp trẻ dạn dĩ, tự tin phát triển và thể hiện bản thân hơn thông qua các buổi tổ chức trò chơi hay hoạt động ngoài trời.

Phụ huynh nếu có điều kiện nên cho con tham gia để rèn luyện cho con các kỹ năng mềm cần thiết như cách kết bạn, cách giao tiếp, cách thuyết trình.. Đây đều là những kỹ năng thực sự cần thiết trong đời sống.

Ngoài ra phụ huynh cũng có thể khuyến khích cho bé tham gia các hoạt động đội nhóm. Ví dụ như chương trình ca hát ở nhà thiếu nhi, các hoạt động trường lớp,… cũng có thể rèn luyện cho bé tính dạn dĩ hơn.

Hãy trò chuyện và quan sát bé nhiều hơn để hướng bé phát huy được những thế mạnh lớn nhất của bản thân.

Việc giúp trẻ nhút nhát thiếu tự tin mạnh dạn hơn thực sự là một quá trình dài. Phụ huynh cần phải thực sự kiên trì hơn mỗi ngày để đạt được hiệu quả.

Mỗi gia đình cũng cần thay đổi thói quen chăm sóc, giáo dục hằng ngày, khuyến khích bé tự tin phát triển bản thân để tiến gần đến ước mơ của chính mình.