Các thuốc điều trị rối loạn cảm xúc phổ biến và thận trọng

Việc sử dụng các thuốc điều trị rối loạn cảm xúc sẽ giúp kiểm soát những tâm trạng lo lắng, mất ngủ, sợ hãi để ổn định tâm lý hơn cho người bệnh. Tuy nhiên quá trình dùng thuốc cũng cần thực sự cẩn trọng để tránh những ảnh hưởng xấu ngược lại cho chính sức khỏe do dùng thuốc sai cách.

Những thuốc điều trị rối loạn cảm xúc phổ biến

Những sang chấn tâm lý vì các sự kiện bất ngờ, tình cảm trục trặc có vấn đề, thất nghiệp kéo dài là những nguyên nhân gây rối loạn cảm xúc thường gặp ở rất nhiều người. Triệu chứng bệnh điển hình là tình trạng vui buồn thất thường, khó kiểm soát tâm trạng, mất ngủ, chán ăn, có thể xuất hiện ảo giác và có thể xuất hiện những hành vi tiêu cực như tự tử.

Rối loạn cảm xúc là bệnh lý nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến cả thể chất và tinh thần nên cần sớm điều trị. Chủ yếu bác sĩ thường ưu tiên trị liệu tâm lý, tuy nhiên việc dùng các thuốc điều trị rối loạn cảm xúc cũng được chỉ định để cải thiện bệnh tốt hơn. Mục tiêu sử dụng những loại thuốc này để nhanh chóng kiểm soát tâm trạng, tránh những suy nghĩ tiêu cực và giúp người bệnh ngủ ngon hơn.

Việc dùng thuốc còn dựa trên giai đoạn bệnh, tình trạng sức khỏe, mức độ nghiêm trọng.. Cụ thể các thuốc phổ biến nhất thường dùng bao gồm

Benzodiazepine trị rối loạn cảm xúc

Benzodiazepine thuộc nhóm thuốc an thần thường được dùng trong điều trị rối loạn cảm xúc để giúp người bệnh ngủ ngon hơn. Bên cạnh đó 4 tác dụng chính cua thuốc bao gồm chống lo âu, chống động kinh, giãn cơ, và an thần vì thế nên được dùng trong hầu hết các bệnh lý về tâm thần khác như trầm cảm hay rối loạn lo âu.. 

Thành phần

Benzodiazepin là thành phần chính có trong thuốc,  đây là một chất đồng vận của GABA – hoạt chất trung gian thần kinh có tác dụng loại bỏ các ức chế tác động trực tiếp ở thần kinh trung ương. GABA sẽ gắn kết vào một bơm clo tại màng tế bào thần kinh, hoạt động để  kích thích mở bơm nhằm đưa clo đi vào bên trong tế bào giúp quá trình trình ức chế xảy ra.

Công dụng

• Rút ngắn thời gian đi vào giấc ngủ
• Đem đến giấc ngủ sâu, rất hiệu quả cho những người bị mất ngủ kéo dài
• Thư giãn các cơ để giảm căng thẳng mệt mỏi
• Dùng trong điều trị các bệnh tâm thần như rối loạn hoảng sợ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế..

Liều dùng

• Phụ thuộc vào chỉ định của bác sĩ
• Không sử dụng liên tiếp trong 3 tháng
• Giảm dần liều sau 2 tuần đầu sử dụng

Tác dụng phụ

• Buồn ngủ nhiều
• Lú lẫn, suy giảm trí nhớ nếu sử dụng trong thời gian kéo dài
• Gây nghiện nếu lạm dụng quá mức, nếu ngừng thuốc đột ngột có thể phát sinh những triệu chứng như cai nghiện

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Người có rối loạn về hô hấp, đang hoặc có tiền sử về bệnh tim mạch
• Người già và trẻ em
• Người làm các công việc liên quan đến vận hành máy móc hay cần sự tập trung cao

Thuốc Lexomil giúp an thần, giãn cơ

Lexomil là thuốc ngủ loại nặng nên thường được dùng liều thấp với các tình trạng rối loạn cảm xúc nhẹ. Mục tiêu của thuốc cũng nhằm giúp giảm căng thẳng, để người bệnh ngủ ngon hơn, giải tỏa lo âu stress. Đây là nhóm thuốc kê đơn, chỉ nên sử dụng khi có chỉ định từ bác sĩ.

Thành phần

Bromazepam là thành phần chính của thuốc, thuộc nhóm benzodiazepine (thuốc hướng thần). chất này có khả năng liên kết với thụ thể GABA, giúp ức chế thần kinh tương tự Benzodiazepine. 

Công dụng

• Ngủ sâu và ngon giấc hơn, giúp tinh thần tỉnh táo vào ngày hôm sau
• Người bị rối loạn cảm xúc đang có trang thái kích động, căng thẳng thần kinh kéo dài, trầm cảm
• Hỗ trợ những người gặp các vấn đề về tiêu hóa, hệ tiết niệu, hệ hô hấp, hệ tim mạch có liên quan đến tình trạng căng thẳng thần kinh kéo dài
• Cải thiện tình trạng căng thẳng thần kinh có liên quan đến các bệnh lý mãn tính khác
• Điều trị các bệnh lý về thần kinh khác.

Liều dùng

• Thực hiện theo chỉ định của bác sĩ
• Xem xét giảm liều sau vài tuần sử dụng

Tác dụng phụ

• Buồn ngủ
• Mệt mỏi
• Yếu cơ (hiếm gặp)
• Dùng quá liều hay lạm dụng thuốc quá mức có thể gây rối loạn lo âu và mất ngủ nặng hơn

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Người bị nhược cơ
• Người làm các công việc liên quan đến vận hành máy móc hay cần sự tập trung cao
• Sử dụng thuốc liều dài có thể gây nghiện và lệ thuộc vào thuốc

Carbamazepin giúp điều trị và dự phòng rối loạn cảm xúc

Carbamazepin thuộc nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng được dùng trong một số trường hợp tối loạn cảm xúc có liên quan đến tình trạng này. Đây là sản phẩm được nghiên cứu và điều chế tại Công ty cổ phần dược Danapha Việt Nam, do đó rất phù hợp với cơ địa người Việt. Đồng thời cũng có chi phí phù hợp với túi tiền người bệnh nếu phải điều trị lâu dài.

Thành phần

Các thành phần chính của thuốc bao gồm Carbamazepin, Tinh bột sắn, Lactose monohydrat, Povidon K30 cùng các tá dược khác. Carbamazepin giúp làm giảm tính kích thích nơron và chẹn sinap thông qua việc hạn chế các nơron duy trì sự khởi động liên tiếp. Từ đó kiểm soát được các triệu chứng kích thích thần kinh quá mức.

Tác dụng

• Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa nguy cơ rối loạn cảm xúc tái phát
• Kiểm soát các cơn hưng cảm trong giai đoạn cấp
• Hỗ trợ điều tị cai rượu
• Dùng trong điều trị một số bệnh lý khác bao như đau dây thần kinh sinh ba, bệnh lý thần kinh có liên quan đến đái tháo đường, bệnh động kinh..

Liều dùng

• Theo chỉ định từ bác sĩ
• Có thể dùng cho trẻ em trên 6 tuổi với liều lương thấp

Tác dụng phụ

• Chóng mặt
• Đau đầu,
• Ngủ gà, mệt mỏi
• Nôn, buồn nôn
• Có thể đau bụng, tiêu chảy..

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Người rối loạn chuyển hóa porphyrin cấp tính.
• Bệnh nhân tiền sử loạn tạo máu và suy tủy.ư
• Bệnh nhân mắc các bệnh tim, gan, thận.

Thuốc điều trị rối loạn cảm xúc Thioridazine

Thioridazine thường được chỉ định với tình trạng rối loạn cảm xúc giai đoạn hưng cảm nhằm kiểm soát các triệu chứng quá mức của bệnh nhân. Thuốc giúp người bệnh bớt suy nghĩ lo âu hơn đồng thời ngăn ngừa các ý định tự tử có thể xảy ra.

Thành phần

Thioridazin hydroclorid  là thành phần chính của thuốc thuộc nhóm phenothiazin. Thuốc được điều chế ở cả dạng viên nén, dung dịch uống và dung dịch tiêm để phù hợp với từng tình trạng bệnh nhân.

Tác dụng

• Kiểm soát các triệu chứng hưng phấn quá mức do rối loạn cảm xúc
• Giảm các suy nghĩ tiêu cực và ảo giác
• Kiểm soát ham muốn tự tử hay đi gây đổ với người khác

Liều dùng

• Phụ thuốc vào chỉ định của bác sĩ dựa theo tình trạng bệnh
• Không sử dụng cho trẻ dưới 2 tuổi

Tác dụng phụ

• Mất ngủ
• Co giật, kích động
• Rối loạn chức năng tình dục
• Mất bạch cầu hạt
• Rối loạn thị giác.

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Bệnh nhân mắc bệnh về tim, suy tủy xương, người có bệnh lý huyết học

Thuốc chống loạn thần mạnh Haloperidol

Haloperidol là thuốc chống loạn thần thuộc nhóm butyrophenon. Thuốc thường được dùng nếu bệnh nhân rối loạn cảm xúc có dấu hiệu hoang tưởng, ảo giác, hung hãn, có xu hướng tấn công hay làm hại những người xung quanh khi thần kinh bị kích thích.

Thành phần

Haloperidol là thành phần chính trong thuốc có khả năng tác động mạnh trên hệ thần kinh trung ương nhằm làm ức chế ở các dây thần kinh giao cảm đồng thời  tác động lên hệ ngoại tháp để chống nôn trong các trường hợp cần thiết.

Tác dụng

• Chống nôn cực mạnh
• Có tác dụng như một loại thuốc an thần giúp người bệnh ngủ ngon hơn và để điều hòa cảm xúc hưng cảm quá mức
• Cải thiên các triệu chứng rối loạn lo âu, rối loạn tính khí
• Kiểm soát các triệu chứng hoang tưởng hay phấn khích quá mức

Liều dùng

• Theo chỉ định từ bác sĩ chuyên môn dựa trên các triệu chứng bệnh
• Có thể dùng dạng viên nén hoặc tiêm tĩnh mạch dựa trên tình trạng của bệnh nhân

Tác dụng phụ

• Đau đầu, chóng mặt
• Tăng tuyến mồ hôi
• Cân nặng bị thay đổi
• Miệng khô
• Bí đái

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Bệnh nhân  Parkinson, rối loạn chuyển hóa porphyrin, cường giáp, động kinh hya các bệnh mãn tính như bệnh về máu, bệnh gan, bệnh thận

Dùng thuốc Fluoxetin nếu lo âu quá nhiều

Trong trường hợp cảm giác lo âu sợ hãi choán lấy tâm trí người bệnh, bác sĩ có thể sẽ chỉ định dùng Fluoxetin để giảm cảm xúc này. Thuốc thuộc nhóm  chống trầm cảm hai vòng giúp ức chế chọn lọc tái thu nhập serotonin trên các tế bào thần kinh để giảm nhẹ các triệu chứng lo lắng hoảng sợ quá mức.

Thành phần

Fluoxetine hydrochloride là thành phần chính của thuốc có khả năng chuyển hóa thành norfluoxetine, sau đó tiến hành ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) của màng tế bào thần kinh 5HT 1A.

Tác dụng

• Cải thiện tâm trạng lo lắng quá mức, ăn uống không ngon, mất ngủ kéo dài..
• Giảm các suy nghĩ bất chợt gây hoảng loạn
• Hỗ trợ điều trị các triệu chứng tiền mãn kinh ở nư giới

Liều dùng

• Dựa theo chỉ định từ bác sĩ trong từng trường hợp
• Nếu dùng thuốc dạng dung dịch uống cần đảm bảo đo đúng liều dùng

Tác dụng phụ

• Mệt mỏi
• Chóng mặt, ra mồ hôi
• Giảm ham muốn tình dục
• Chán ăn, tiêu chảy

Thận trọng

• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Bệnh nhân suy gan, suy thận nặng

Một số lưu ý khi thuốc điều trị rối loạn cảm xúc

Cần lưu ý rằng việc sử dụng các loại thuốc điều trị rối loạn cảm xúc trên đây không mang tác dụng điều trị bệnh hoàn toàn mà chỉ giúp hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng bệnh. Với các bệnh tâm lý như rối loạn cảm xúc, trị liệu tâm lý vẫn được ưu tiên hơn để giải tỏa được những áp lực tâm lý đang gặp phải. Việc dùng thuốc sẽ không thể hiệu quả nếu không kết hợp với trị liệu tâm lý.

Ngoài ra việc sử dụng các loại thuốc này còn có thể gây ra nhiều tác dụng phụ đi kèm. Vì thế người bệnh tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc kéo dài hay tự ý sử dụng khi không có chỉ định từ bác sĩ. Việc dùng thuốc cần đúng liều lượng, đúng thời gian, đúng loại theo kê toa từ bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý thay đổi như dừng thuốc sớm hay kéo dài hơn chỉ định.

Ngoài ra để đảm bảo an toàn hơn, người bệnh cũng cần lưu ý các vấn đề sau

• Trao đổi với bác sĩ nếu muốn kết hợp thêm thuốc kê ngoài đơn để tránh tình trạng tương tác thuốc
• Mua thuốc tại những nơi uy tín, chất lượng, tránh trường hợp mua phải hàng giả, hàng nhái
• Trao đổi với bác sĩ nếu đang dùng bất cứ loại thuốc điều trị nào hiện tại hoặc trước đó
• Bảo quản thuốc nơi thoáng mát, tránh ánh năng trực tiếp hay nơi ẩm thấp
• Trong trường hợp quên một liều thuốc hãy tạm bỏ qua, không uống bù liều
• Nếu thấy sau khi dùng thuốc người bệnh có các triệu chứng bất thường như nôn mửa, ngất xỉu hãy nhanh chóng dừng thuốc và đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất
• Những người làm các công việc như lái xe, điều hành máy móc cần cẩn trọng nếu sử dụng các thuốc an thần
• Tránh xa bia rượu, thuốc lá và các chất kích thích khi sử dụng các loại thuốc này
• Nếu sau một thời gian sử dụng không thấy có các dấu hiệu cải thiện, hãy trao đổi thêm cùng bác sĩ

Trên đây là những thuốc điều trị rối loạn cảm xúc và các lưu ý khi dùng, hy vọng đã đem đến nhiều thông tin hữu ích trong điều trị bệnh. Người bệnh nên thay đổi lối sống tích cực lành mạnh hơn, kết hợp với các bác sĩ và gia đình để có thể nhanh chóng cải thiện bệnh để có đời sống vui vẻ hạnh phúc mỗi ngày.