Các loại thuốc chống trầm cảm cho trẻ em và thận trọng

Trầm cảm ở trẻ em có thể gây ra rất nhiều hệ lụy xấu về cả tinh thần và sự phát triển của các con nên cần điều trị càng sớm càng tốt. Sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em, ít tác dụng phụ, cho hiệu quả nhanh luôn là ưu tiên hàng đầu của phụ huynh. Tuy nhiên việc dùng thuốc nào còn phụ thuộc nhiều vào tình trạng bệnh, tiến triển bệnh nên gia đình cần trao đổi kỹ hơn với bác sĩ để được chỉ định các loại thuốc phù hợp nhất.

Các loại thuốc chống trầm cảm cho trẻ em

Có rất nhiều nguyên nhân gây trầm cảm ở trẻ em như áp lực học tập lớn, bạo lực học đường, gia đình kém hạnh phúc, bị bắt nạt hay cô lập.. Việc phát hiện sớm các triệu chứng bệnh cũng không hề dễ dàng bởi nhiều phụ huynh thường chủ quan, không tin rằng con mình có thể bị bệnh. Đặc biệt trẻ em thường chưa có đủ nhận thức hết về các hành vi của bản thân nên khi bị trầm cảm thường có xu hướng tự làm đau bản thân hay tự tử để giải quyết các vấn đề.

Việc sử dụng các thuốc chống trầm cảm cho con cũng được rất nhiều phụ huynh xem xét có thực sự nên hay không bởi các loại thuốc này thường kèm theo rất nhiều tác dụng phụ. Tuy các thuốc chống trầm cảm không thể giúp điều trị bệnh hoàn toàn nhưng nó có thể giúp bình ổn tâm trạng cho bé, hạn chế được các suy nghĩ, hành vi mang tính tiêu cực hay quá khích. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình điều trị trầm cảm cho bé.

Hiện nay Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã chứng nhận Prozac (fluoxetine) và Lexapro (escitalopram) là hai loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em. Cụ thể chi tiết về hai loại thuốc này như sau

Thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em Prozac (fluoxetin)

Prozac (fluoxetine) là một trong những loại thuốc phổ biến nhất trong điều trị trầm cảm, có thể dùng được cho nhiều đối tượng, bao gồm cả trẻ em. Thuốc thuộc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) và cần có sự chỉ dẫn của bác sĩ trước khi sử dụng. Với trẻ em, Prozac (fluoxetin) có thể dùng cho bé trên 8 tuổi có các triệu chứng trầm cảm như khi sắc u buồn, có những suy nghĩ hay hành vi tiêu cực hay lo lắng, hoảng loạn, mất ngủ kéo dài..

Thành phần chính của thuốc Prozac là hoạt chất Fluoxetine hydrochloride có thể cải thiện được nồng độ serotonin trong não, nhờ đó cần cải thiện tâm trạng tốt hơn. Nhóm thuốc này cũng được sử dụng cho cả những trẻ bị rối loạn ăn uống hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Liều dùng khuyến nghị cho trẻ em để cải thiện các triệu chứng trầm cảm là 10mg cho liều đầu tiên, sau đó mỗi tuần có thể tăng thêm 30mg và tối đa là 60mg/ ngày. Tùy theo cơ địa, cân nặng, độ tuổi, giai đoạn bệnh bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng dùng khác nhau, phụ huynh cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ để biết chi tiết hơn.

Prozac (fluoxetine) được đánh giá là thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em, tuy nhiên vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm

• Chóng mặt
• Cảm thấy lo lắng và bồn chồn
• Có các triệu chứng như cảm cúm, chẳng hạn nghẹt mũi, hắt hơi, đau họng
• Buồn nôn
• Đau bụng, táo bón
• Tăng/ giảm cân bất thường, ở thanh thiếu niên thường là tăng cân
• Tăng cảm giác thèm ăn
• Khô miệng
• Mất ngủ, khó ngủ,…rối loạn giấc ngủ
• Rối loạn kinh nguyệt ở bé gái
• Giảm thị giác

Tuy nhiên không phải ai cũng gặp các tác dụng phụ này, phổ biến nhất là tình trạng buồn ngủ và thèm ăn bất thường. Trong trường hợp có các triệu chứng như phát ban, mẩn ngứa, khó thở, cứng cơ, sốt cao, nôn mửa nghiêm trọng, co giật, lú lẫn.. gia đình nên liên hệ với bác sĩ điều trị hoặc đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất nếu cần thiết để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em Lexapro (escitalopram)

Lexapro (escitalopram) cũng là loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em thường được bác sĩ chỉ định để phục hồi các chất tự nhiên trong não bộ, nhờ đó có thể kích thích tâm trạng ổn định, lạc quan hơn, giảm thiểu các các hành vi tiêu cực có thể xuất hiện. Thuốc thuộc nhóm tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRI), thường được chỉ định sử dụng cho trẻ từ 12 tuổi trở lên và chỉ được sử dụng khi có đơn thuốc từ bác sĩ.

Bên cạnh đó thuốc Lexapro cũng thường được sử dụng để điều trị rối loạn lo âu ở trẻ em hay người lớn cũng mang đến rất nhiều cải thiện tích cực. Việc dùng thuốc trong khoảng 4- 6 tuần sẽ thấy bệnh nhân có những dấu hiệu thay đổi tích cực, nói chuyện nhiều hơn, hoạt bát hơn, ngủ hơn và cũng xuất hiện những cảm xúc tích cực.

Liều dùng khuyến nghị của thuốc Lexapro cho trẻ em là 10mg cho lần đầu, kéo dài trong 3 tuần và có thể tăng lên 20mg. Liều dùng tối đa ở trẻ em cũng chỉ là 20mg nên phụ huynh cần cực kỳ lưu ý, không nên cho bé sử dụng quá mức có thể làm ngộ độc hay xuất hiện các phản ứng phụ rất nguy hiểm .

Tương tự như Fluoxetin, dù được công nhận là thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em nhưng thuốc Lexapro vẫn có thể xuất hiện một số tác dụng phụ không mong muốn. Bao gồm

• Đau bụng và tiêu chảy hoặc táo bón
• Buồn ngủ, cảm thấy mệt mỏi, buồn chồn; một số khác có thể mất ngủ
• Đau đầu, chóng mặt, thiếu tỉnh táo
• Buồn nôn
• Rối loạn kinh nguyệt ở bé gái
• Chán nản; mệt mỏi

Các tác dụng phụ này thường không quá nguy hiểm và không phải trường hợp nào cũng xảy ra nên phụ huynh không cần quá lo lắng. Trong trường hợp bé xuất hiện các triệu chứng bất thường như bí tiểu, chảy máu, vàng da, vàng mắt, nôn mửa nặng, khó thở, rối loạn nhịp tim hay ngất xỉu thì phụ huynh cần nhanh chóng đưa con đến trạm y tế gần nhất để được hỗ trợ.

Một số loại thuốc khác

Prozac (fluoxetine) và Lexapro (escitalopram) được công nhận là thuốc chống trầm cảm an toàn nhất cho trẻ em, tuy nhiên trong một vài trường hợp bác sĩ vẫn có thể chỉ định thêm một vài loại thuốc khác để hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn. Một số thuốc phổ biến được chỉ định như thuốc an thần, Zoloft (sertraline), Luvox (fluvoxamine) hoặc thuốc Anafranil (clomipramine).

Tất nhiên tác dụng phụ của các loại thuốc này có thể trầm trọng hơn nhưng thường bác sĩ sẽ giải thích chi tiết cho gia đình nên phụ huynh không cần quá lo lắng. Thường các bác sĩ cũng cân nhắc giữa lợi ích và các tác dụng phụ có thể gặp phải cho bé trước khi kê đơn. Phụ huynh chỉ cần thực hiện theo hướng dẫn từ bác sĩ sẽ giảm được tối đa các nguy hiểm có thể xuất hiện.

Một số lưu ý khi sử dụng các thuốc chống trầm cảm cho trẻ

Để biết nên sử dụng thuốc nào cho trẻ bị trầm cảm, bác sĩ cần thăm khám chính xác, cho bé làm một số bài test cũng như trò chuyện để xác định rõ tình trạng bệnh. Bản thân bệnh nhân cần thực sự trung thực trong các câu hỏi của bác sĩ, gia đình cũng cần đóng vai trò hỗ trợ để bác sĩ có thể nắm rõ tình trạng của bệnh nhân như thời điểm xuất hiện các dấu hiệu tâm lý bất thường, tiền sử bệnh lý..

Cần hiểu rằng, thuốc không thể giúp điều trị trầm cảm cho trẻ hoàn toàn mà chỉ giúp cải thiện phần nào cảm xúc của bệnh nhân, hỗ trợ cho các phương pháp khác như trị liệu tâm lý đạt hiệu quả tốt hơn. Người bệnh không thể phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc bởi sẽ vừa không thể cải thiện bệnh mà còn làm các triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng hơn.

Dù đang sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em, phụ huynh cũng cần chú ý thêm một số vấn đề sau

• Tuân thủ tuyệt đối theo chỉ định từ kê đơn của bác sĩ. Tuyệt đối không được tự ý tăng/ giảm liều hay ngưng thuốc sớm khi thấy các triệu chứng bệnh được thuyên giảm bởi sẽ làm giảm kết quả điều trị đồng thời tăng nguy cơ tái phát ngay sau đó. Việc ngưng thuốc sớm cũng có thể gây lờn thuốc và giảm hiệu quả trong các lần điều trị sau
• Tuyệt đối không tự ý kết hợp với các thuốc chống trầm cảm hay bất cứ loại thuốc nào khác nếu không được bác sĩ chỉ định. Việc kết hợp thuốc sai cách không chỉ làm giảm hiệu quả từ thuốc mà còn làm thay đổi hoạt động của các loại thuốc và gây hại ngược lại cho cơ thể
• Nên đảm bảo sử dụng đúng liều lượng của thuốc. Nếu là dạng tiêm thì cần có sự hỗ trợ từ người có chuyên môn, dạng dung dịch uống thì cần có dụng cụ đo chuyên dụng, dạng viên nén thì nên uống cùng nước lọc, không nhai hay đập nát nếu không có chỉ định của bác sĩ
• Tác dụng phụ phổ biến của các thuốc này là gây buồn ngủ, do đó gia đình nên hạn chế để bé lái xe khi vừa uống thuốc xong
• Nếu quên 1 liều hay sử dụng ngay khi nhớ ra, tuy nhiên nếu gần thời điểm liều kế tiếp thì có thể bỏ qua luôn, tuyệt đối không được sử dụng 2 liều cùng một lúc
• Nếu dùng quá liều nên xem xét các triệu chứng như nhiệt độ cơ thể, có dấu hiệu dị ứng hay co cứng cơ bất thường không, nếu có cần trao đổi ngay với bác sĩ; nếu không thì có thể dùng liều sau như bình thường
• Gia đình nên đảm bảo rằng bé đã uống thuốc đúng, tránh trường hợp trẻ cố gắng giả vờ uống thuốc thì việc điều trị sẽ rất chậm

Như đã nói, việc dùng thuốc chỉ là một phần nhỏ trong quá trình điều trị trầm cảm cho trẻ nhỏ. Gia đình cần kết hợp động viên, chia sẻ với con nhiều hơn để giải tỏa những cảm xúc chôn giấu trong lòng. Ngoài ra phụ huynh cũng nên cùng con tham gia các hoạt động ngoài trời, gắn kết con với mọi người để bé dần hòa nhập lại với cuộc sống bình thường. Trong các buổi trị liệu tâm lý, gia đình cũng nên cùng tham gia để hiểu rõ cách hỗ trợ con hơn.

Trên đây là các loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho trẻ em, có ít tác dụng phụ và cho kết quả khá tốt trong việc cải thiện tâm lý cho các bé, hy vọng đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Tỷ lệ trầm cảm ở trẻ em hay học sinh ngày càng tăng đòi hỏi mỗi gia đình cần có những biện pháp chăm sóc đời sống tinh thần nhiều hơn để phòng tránh tối đa những hệ lụy nguy hiểm có thể xuất hiện do căn bệnh này.