Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không?

Trong quá trình điều trị trầm cảm, nhiều bệnh nhân buộc phải dùng thuốc theo toa để cải thiện triệu chứng. Nhiều người bệnh thắc mắc uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không? Bài viết sẽ làm rõ vấn đề này và phân tích rõ những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc.

Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không?

Các bác sĩ chuyên khoa cho biết, việc uống thuốc trầm cảm quá liều có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Bên cạnh đó, việc dùng thuốc chung với rượu bia hoặc các loại thuốc theo toa khác cũng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nặng nề về mặt sức khỏe.

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chống trầm cảm cho những bệnh nhân mắc chứng đau nhức mãn tính, lo âu, căng thẳng, phiền muộn, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực… 5 nhóm thuốc chống trầm cảm phổ biến nhất hiện nay bao gồm:

• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI): fluoxetine (prozac), sertraline (zoloft) và escitalopram (lexapro)
• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI): duloxetine (cymbalta) và venlafaxine (effexor XR)
• Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA): amitriptyline và imipramine (tofranil)
• Nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI): isocarboxazid (marplan) và phenelzine (nardil)
• Nhóm thuốc chống trầm cảm không điển hình: bupropion (wellbutrin) và vortioxetine (trintellix)

Mỗi nhóm thuốc có thể kiểm soát một số triệu chứng khác nhau. Nhìn chung, các loại thuốc chống trầm cảm trên sẽ giúp điều hòa cảm xúc và ổn định tâm trạng bằng cách tác động trực tiếp lên những chất dẫn truyền thần kinh (serotonin, dopamine và norepinephrine) tương ứng.

Mỗi bệnh nhân đau mạn tính, trầm cảm, rối loạn tâm trạng thường phản ứng khác nhau đối với từng loại thuốc cụ thể. Đa số người bệnh cần mất một khoảng thời gian để tìm thấy loại thuốc chống trầm cảm an toàn, phù hợp.

Nếu loại thuốc bạn đang sử dụng không mang lại hiệu quả đúng như mong đợi, hãy trao đổi với bác sĩ điều trị, tuyệt đối không tự ý tăng cường liều lượng khi chưa tham vấn y khoa kỹ lưỡng.

Việc uống thuốc chống trầm cảm quá liều có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. Số lượng trường hợp quá liều thuốc chống trầm cảm ba vòng cao hơn hẳn số lượng trường hợp quá liều những loại thuốc chống trầm cảm khác.

Một báo cáo vào năm 2017 đã chỉ ra rằng, thuốc chống trầm cảm ba vòng thuộc nhóm 25 loại thuốc hàng đầu liên quan đến số ca tử vong vì uống thuốc quá liều. Các nhóm thuốc chống trầm cảm khác như nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) và nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) cũng nằm trong danh sách này.

Trên thực tế, thuốc chống trầm cảm đứng thứ ba trong danh sách nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc ở người lớn tại Hoa Kỳ. Danh sách cũng bao gồm nhiều loại thuốc và chất khác, trong đó có hóa chất độc hại và sản phẩm tẩy rửa.

Liều lượng an toàn khuyến nghị với từng nhóm thuốc trầm cảm

Liều lượng an toàn của từng loại thuốc chống trầm cảm đối với mỗi người rất khác nhau. Để đảm bảo sức khỏe, bệnh nhân cần tuyệt đối tuân thủ mọi hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa về lượng thuốc phải dung nạp mỗi ngày. Việc tự ý điều chỉnh liều lượng mà không tham khảo ý kiến bác sĩ có thể kéo theo nhiều hậu quả tồi tệ, khó lường.

Liều lượng an toàn khuyến nghị của từng nhóm/loại thuốc chống trầm cảm được quyết định dựa trên: cân nặng, tuổi tác, loại thuốc, khả năng chuyển hóa thuốc của cơ thể, tình trạng bệnh lý nền (các vấn đề về tim, gan, thận).

1. Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA)

Thuốc chống trầm cảm ba vòng gây tử vong cao nhất trong tất cả nhóm thuốc chống trầm cảm. Do đó, trong quá trình dùng thuốc, độc giả cần ghi nhớ:

• Liều lượng an toàn của amitriptyline là 40 – 100mg/ngày
• Liều lượng an toàn của imipramine là 75 – 150mg/ngày

Kết quả một đánh giá quy mô vào năm 2007 cho thấy, các triệu chứng đe dọa đến tính mạng thường xuất hiện khi bệnh nhân sử dụng trên 1.000mg. Theo một thử nghiệm lâm sàng, liều lượng tối thiểu để imipramine gây tử vọng là 200mg.

Các nhà nghiên cứu khuyến nghị, những bệnh nhân dùng desipramine, nortriptyline hoặc trimipramine với liều lượng trên 2,5mg/kg cân nặng cần được điều trị khẩn cấp. Điều này có nghĩa là một người nặng khoảng 70kg (tương đương 154 pound) đã uống đến 175mg.

Đối với các loại thuốc chống trầm cảm ba vòng còn lại, người bệnh cần được điều trị khẩn cấp nếu dùng trên 5mg/kg cân nặng. Điều này có nghĩa là một người nặng 70kg đã sử dụng 350mg thuốc.

2. Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)

Đây là nhóm thuốc chống trầm cảm có kê đơn phổ biến nhất hiện nay bởi chúng ít gây ra tác dụng không mong muốn. Nếu được dùng đơn lẻ, tình trạng quá liều thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc hiếm khi dẫn đến biến chứng tử vong.

Liều lượng an toàn của fluoxetine (prozac) thuộc nhóm thuốc này là 20 – 80mg/ngày. Một liều 520mg fluoxetine có thể gây chết người.

Nhìn chung, nguy cơ nhiễm độc và tử vong tăng lên đáng kể khi bệnh nhân sử dụng nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc với rượu bia và những loại thuốc khác.

3. Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI)

Tuy ít độc hơn so với nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA) nhưng nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) độc hơn nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI).

Liều lượng venlafaxine an toàn của nhóm thuốc này là 75 – 225mg/ngày, chia thành 2 – 3 lần uống. Khả năng gây chết người ở liều thấp là 2.000mg (2g).

Tuy nhiên, hầu hết trường hợp quá liều nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine đều không dẫn đến tử vong, kể cả ở liều cao. Những ca tử vong thường liên quan đến việc kết hợp cùng lúc nhiều loại thuốc.

4. Nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI)

Nhóm thuốc chống trầm cảm này đã ra đời từ lâu và không còn được sử dụng rộng rãi nữa. Đa số ca ngộ độc thuốc ức chế monoamine oxidase đều xảy ra khi người bệnh dùng một lượng lớn thuốc  cùng rượu bia và các loại thuốc khác.

Bạn có thể gặp phải một số triệu chứng nghiêm trọng nếu uống thuốc quá 2mg/kg cân nặng. Hiện nay, hiếm có trường hợp nào tử vong vì sử dụng nhóm thuốc ức chế monoamine quá liều.

Biểu hiện uống thuốc chống trầm cảm quá liều

Những người bệnh dùng thuốc quá liều có thể gặp phải một số triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Nếu không xử lý kịp thời và đúng cách, các triệu chứng có thể trở nên khó lường và dẫn đến tử vong.

Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào: số lượng loại thuốc chống trầm cảm mà bệnh nhân đã uống, họ đã dùng loại thuốc chống trầm cảm nào, họ có sử dụng thuốc chung với ma túy và rượu bia không.

Những triệu chứng dạng nhẹ khi uống thuốc chống trầm cảm quá liều bao gồm:

• Sốt cao
• Buồn nôn và nôn ói
• Đồng tử giãn ra
• Mờ mắt
• Bồn chồn, lo lắng
• Đau đầu
• Huyết áp cao
• Buồn ngủ
• Run rẩy tay chân

Các triệu chứng nghiêm trọng của việc dùng thuốc chống trầm cảm quá liều gồm có:

• Co giật
• Nhịp tim bất thường
• Gặp ảo giác
• Huyết áp thấp
• Khó thở
• Tim ngừng đập
• Hôn mê
• Tử vong

Sau khi uống thuốc chống trầm cảm quá liều hoặc dùng thuốc chống trầm cảm cùng một số loại thuốc khác, bệnh nhân có thể gặp phải hội chứng serotonin. Nếu vô tình bổ sung hai loại thuốc có tác dụng tăng cường nồng độ serotonin cùng lúc, một lượng serotonin quá lớn sẽ được giải phóng và tích tụ bên trong cơ thể.

Điều này tương tự việc người bệnh uống một loại thuốc làm tăng serotonin quá nhiều. Các dấu hiệu nhận biết tiêu biểu của hội chứng serotonin là: buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, co giật, bồn chồn, chuyển động mắt bất thường, tim đập loạn nhịp, gặp ảo giác, huyết áp thay đổi, buồn bã, bối rối, đổ nhiều mồ hôi…

Phương pháp xử lý khi uống thuốc chống trầm cảm quá liều

Bất kỳ ai cũng có thể dùng thuốc quá liều. Nếu rơi vào trường hợp này, độc giả sẽ xuất hiện nhiều triệu chứng từ nhẹ đến nặng (đã được liệt kê ở phần trên). Đôi khi, các triệu chứng nghiêm trọng không xảy ra ngay lập tức mà tiến triển theo thời gian. Vì vậy, nếu nghi ngờ bản thân uống thuốc quá liều, hãy chủ động liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa.

Sau khi nhập viện, bệnh nhân sẽ được điều trị khẩn cấp bằng cách:

• Hấp thụ thuốc với than hoạt tính
• Bơm dạ dày để loại bỏ thuốc
• Sử dụng benzodiazepine nhằm giảm kích động

Đối với những người bệnh biểu hiện các triệu chứng của hội chứng serotonin, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định thuốc ngăn chặn serotonin hoặc truyền dịch qua đường tĩnh mạch (nhằm quản lý huyết áp và phòng tránh tình trạng mất nước). Sau khi các triệu chứng được kiểm soát, bệnh nhân cần tiếp tục ở lại bệnh viện để được theo dõi cẩn thận.

Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không? Câu trả lời là có. Điều này có thể dẫn đến nhiều hậu quả khó lường về mặt sức khỏe, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, sau khi điều trị khẩn cấp, đa số người bệnh đều có thể bình phục hoàn toàn. Do đó, nếu không may dùng thuốc quá liều, bạn hãy gọi cấp cứu ngay lập tức để được hỗ trợ đúng cách, kịp thời.