Bệnh trầm cảm có tái phát không? Dấu hiệu và cách xử lý

Bệnh trầm cảm có tái phát không? luôn là thắc mắc của rất nhiều người bệnh. Theo nhận định của các chuyên gia tâm thần học thì tỉ lệ tái phát của bệnh lý này rất cao. Những lần tái phát sau thường có biểu hiện mạnh mẽ, nghiêm trọng hơn lần trước, khiến cho người bệnh bị ảnh hưởng nặng nề về sức khỏe, tinh thần và tính mạng. 

Bệnh trầm cảm có tái phát không?

Theo nhận định của các bác sĩ chuyên về tâm lý học thì sau quá trình điều trị bệnh trầm cảm thì khả năng tái phát vẫn chiếm tỉ lệ rất cao. Thông thường, tình trạng tái phát của bệnh lý này sẽ xuất hiện khi các triệu chứng bệnh bắt đầu có dấu hiệu trở lại khoảng sau vài tháng điều trị (ít nhất là 4 tháng).

Tỉ lệ tái phát của bệnh trầm cảm còn phụ thuộc nhiều vào số lần tái phát trước đây. Nếu người bệnh lần đầu tiên tái phát sau điều trị thì khả năng tái phát chiếm khoảng 50%, tỉ lệ sẽ tăng dần cho các lần tái phát sau. Cụ thể, nếu tái phát lần 2 tỉ lệ sẽ là 70%, tái phát lần 3 thì tỉ lệ chiếm đến 90%.

Thông thường, sau khi điều trị thành công, các triệu chứng của bệnh trầm cảm sẽ được mất đi hoàn toàn. Tình trạng tái phát diễn ra khi người bệnh xuất hiện một đợt trầm cảm mới khiến cho các triệu chứng trở lại với mức độ nghiêm trọng hơn. Khi bệnh nhân tái phát trầm cảm thường sẽ được chỉ định sử dụng thuốc để có thể kiểm soát tốt các dấu hiệu của bệnh. Đồng thời kết hợp các phương pháp điều trị chuyên khoa để chữa lành căn bệnh này. Tuy nhiên, một số trường hợp tái phát nhiều lần, mức độ bệnh càng tăng cao sẽ có nhiều nguy cơ phải sử dụng thuốc để khống chế bệnh cả đời.

Tóm lại, bệnh trầm cảm có tái phát không? Các bác sĩ chuyên khoa khẳng định là CÓ. Đặc biệt hơn, tỉ lệ tái phát ở trẻ em lại cao hơn nhiều so với những người trưởng thành. Dựa vào Báo cáo Sức khỏe Vị thành niên Thế giới của năm 2014 thì trầm cảm chính là nguyên nhân chiếm tỉ lệ cao khiến cho trẻ vị thành niên bị tàn tật hoặc gặp nhiều bệnh tật nguy hiểm. Ngoài ra, khoảng 50% các trường hợp bệnh về rối loạn tâm thần đều xuất hiện trước 14 tuổi.

Những dấu hiệu bệnh trầm cảm tái phát

Dấu hiệu trầm cảm tái phát có thể bao gồm nhiều biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào từng cá nhân. Một số dấu hiệu phổ biến có thể nhận biết bao gồm:

• Cảm thấy buồn bã, vô vọng: Cảm giác buồn bã, vô vọng hoặc mất niềm tin vào tương lai là những dấu hiệu điển hình của trầm cảm tái phát. Người bệnh có thể cảm thấy không có lối thoát hoặc không có lý do để tiếp tục cố gắng​.
• Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Cảm giác mệt mỏi kéo dài, khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thường ngày, ngay cả những việc đơn giản như dậy khỏi giường hay làm việc nhà​.
• Thay đổi cân nặng và giấc ngủ: Tăng hoặc giảm cân đột ngột mà không có lý do cụ thể, hoặc có những rối loạn về giấc ngủ như mất ngủ, ngủ nhiều hoặc cảm giác ngủ không sâu giấc.
• Mất tập trung: Cảm thấy khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ hoặc đưa ra quyết định có thể là một trong những dấu hiệu của trầm cảm tái phát. Người bệnh có thể cảm thấy đầu óc lơ đễnh hoặc suy nghĩ chậm lại​.
• Mất hứng thú với mọi thứ: Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích, không còn cảm giác vui vẻ khi tham gia các hoạt động xã hội hay sở thích cá nhân​.
• Ngại giao tiếp xã hội: Tránh né giao tiếp xã hội, không muốn gặp gỡ bạn bè, gia đình và rút lui vào không gian riêng tư. Điều này có thể đi kèm với cảm giác bị cô lập hoặc thiếu kết nối với người khác.
• Suy nghĩ tiêu cực, đôi khi tự gây tổn thương: Suy nghĩ nhiều về cái chết, tự tử hoặc cảm giác bản thân vô giá trị là những dấu hiệu trầm cảm tái phát nghiêm trọng, cần được lưu ý và can thiệp kịp thời​.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tái phát trầm cảm là rất quan trọng để có thể điều trị kịp thời và ngăn ngừa các tình huống xấu. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải các triệu chứng này, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa.

Nguyên nhân làm tái phát bệnh trầm cảm

Để có thể điều trị và cải thiện tốt nhất các triệu chứng của trầm cảm đòi hỏi bệnh nhân phải trải qua một quá trình phức tạp và đầy khó khăn. Ngay cả khi bệnh lý đã được kiểm soát tốt thì vẫn có khả năng tái phát trở lại với mức độ nghiêm trọng hơn. Mặc dù trầm cảm tái diễn hay tái phát thì theo thống kê có khoảng 50% các trường hợp từng bị trầm cảm sẽ phát triển và xuất hiện các đợt trầm cảm khác. Đặc biệt hơn, tỉ lệ tái phát ở những lần tiếp theo sẽ tăng cao, các biểu hiện của bệnh cũng ở mức báo động, khiến cho sức khỏe, tinh thần và tính mạng của người bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Những yếu tố gây nên tình trạng tái phát của bệnh trầm cảm thường là các yếu tố mang tính cá nhân. Dưới đây là một số lý do khiến cho người bệnh tái phát các triệu chứng trầm cảm:

1. Ngừng điều trị

Bác sỹ Serani cho biết hầu hết các trường hợp bị tái phát sau khi điều trị trầm cảm điều do việc ngưng điều trị giữa chừng. Khi người bệnh tự cảm nhận cơ thể dần hồi phục, các triệu chứng thuyên giảm rõ rệt và cơ thể đã phục hồi tốt hơn, họ thường có xu hướng ngừng sử dụng thuốc và không tiến hành trị liệu tâm lý nữa.

Điều này là nguyên nhân chính khiến cho căn bệnh trầm cảm không thể thuyên giảm một cách hoàn toàn, các triệu chứng có thể quay lại bất cứ lúc nào. Đặc biệt khi trầm cảm tái phát vì nguyên nhân này thì các triệu chứng sẽ diễn biến phức tạp và trầm trọng hơn so với ban đầu. Do đó, việc tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị, kiên trì áp dụng các phương pháp chữa trầm cảm sẽ giúp cho bạn hạn chế được tình trạng tái phát.

2. Ly hôn

Theo một số nghiên cứu vào năm 2014 đã được đăng tải trên tạp chí Clinical Psychological Science thì những đối tượng đã có tiền sử bị trầm cảm gặp phải tình huống ly hôn sẽ làm gia tăng các nguy cơ tái phát căn bệnh này. Theo nghiên cứu và thống kê từ các chuyên gia tâm thần học cho biết rằng, hiện có khoảng hơn 60% các đối tượng người trưởng thành ly hôn có tiền sử mắc bệnh trầm cảm sẽ có nguy cơ tái phát bệnh cao hơn. Ngoài ra, có khoảng 10% các trường hợp người không có tiền sử trầm cảm khi ly hôn sẽ vướng phải căn bệnh quái ác này.

3. Mất mát người thân

Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ thì cứ 5 người có tiền sử trầm cảm sẽ có 1 người rơi vào tình trạng trầm cảm mới sau cái chết của người thân. Sau khi gặp phải mất mát, cảm giác đầu tiên mà con người nhận được là sự đau khổ, tổn thương. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài và không thể kiểm soát được thì có thể nó đã chuyển biến sang giai đoạn của trầm cảm. Do đó, nếu trong gia đình có người từng bị trầm cảm và đang có sự ra đi của một người thân yêu thì mọi người cần chú ý đến đối tượng này để hạn chế tối đa các nguy cơ khiến bệnh tái phát.

4. Đối diện với các sự kiện đau khổ

Cũng tương tự với việc mất đi người thân trong gia đình, thì khi người có tiền sử bị trầm cảm gặp phải một sự kiện đau khổ nào đó cũng khiến cho tình trạng tái phát của bệnh gia tăng. Vào năm 2016, The British Journal of Psychiatry đã có đăng tin về một nghiên cứu cho biết rằng, những đối tượng xuất hiện trong các cuộc thảm họa, tấn công, khủng bố,…sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm, đặc biệt là những bệnh nhân đã từng mắc căn bệnh này.

5. Cái tổ vắng người

Cái tổ vắng người là một hội chứng tuy chưa được chẩn đoán cụ thể về mặt lâm sàng nên nó có thể xuất hiện đối với những người lớn tuổi, cha mẹ có con trưởng thành và không ở cùng mái nhà. Khi cảm giác cô đơn, thiếu vắng kéo dài cũng là một trong các nguyên nhân làm tái phát căn bệnh trầm cảm. Ngoài ra, yếu tố môi trường không lành mạnh cũng có tác động tiêu cực đối với những bệnh nhân này.

6. Hormone bị thay đổi

Nguyên nhân này có thể dễ gặp nhất ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ đang mang thai hoặc sau khi sinh. Khi cơ thể bị thay đổi hormone sẽ làm cho các chất hóa học có vai trò kiểm soát cảm xúc trong não bộ bị tác động và biến đổi dần, lúc này các triệu chứng của bệnh trầm cảm có nguy cơ tái phát nhiều hơn. Ngoài ra, đối với phụ nữ đã từng bị trầm cảm trước lúc mang thai sẽ có tỉ lệ mắc phải tình trạng tái phát cao hơn sau khi sinh con.

7. Tác hại của các chất gây nghiện

Những đối tượng thường xuyên lạm dụng rượu bia, thuốc lá, các chất gây nghiện là đối tượng có nguy cơ cao bị tái phát các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Ngoài ra, việc nghiện xem tivi, xem phim dài tập hặc tập trung vào các chương trình truyền hình quá mức cũng là yếu tố khiến cho cơ thể gặp nhiều căng thẳng, lo âu. Khi các thói quen này bị gián đoạn hoặc bắt buộc phải ngưng sẽ khiến cho các chất hóa học thần kinh bị ảnh hưởng, xuất hiện trạng thái hụt hẫng làm cho đối tượng dễ bị trầm cảm.

Cách xử lý và ngăn chặn bệnh trầm cảm tái phát

Theo thống kê nghiên cứu được thì có khoảng 10% các trường hợp sử dụng thuốc chống trầm cảm đều sẽ bị giảm hiệu quả sau một thời gian. Ngoài ra, có một số loại thuốc còn làm gian tăng nguy cơ khiến cho trầm cảm tái phát, các triệu chứng và biểu hiện càng nghiêm trọng hơn. Do đó, để xử lý và ngăn chặn được tình trạng này, người bệnh nên chú ý một số điều sau đây:

1. Tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

Để hỗ trợ cho quá trình điều trị bệnh đồng thời gian hạn chế các nguy cơ tái phát trầm cảm, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Cụ thể, bệnh nhân cần phải uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng, tái khám định kì để có thể kiểm soát và điều chỉnh lượng thuốc cho phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Theo nhận định của một giáo sư chuyên về tâm lý tại trường Y Johns Hopkins cho biết rằng, có khoảng gần 50% các đối tượng bệnh trầm cảm, rối loạn lưỡng cực không sử dụng thuốc đúng theo quy định của bác sĩ. Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần sử dụng đúng liều lượng, uống đủ số thuốc quy định trong ngày là đảm bảo đúng phác đồ.

Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý cho biết rằng việc uống thuốc đúng thời điểm cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với việc cải thiện bệnh. Ngoài ra, việc quên sử dụng thuốc cũng là nguyên nhân khiến cho tình trạng bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn, khiến cho bệnh có nguy cơ tái phát cao hơn.

2. Ngừng uống rượu bia ngay lập tức

Bệnh trầm cảm có tái phát không? Rượu bia là một trong các nguyên nhân gây nên tình trạng tái phát ở những đối tượng bệnh trầm cảm. Có khoảng 29% các trường hợp bệnh liên quan đến tâm thần đều xuất phát từ yếu tố này. Do đó, những người đang bị trầm cảm hoặc đang trong tình trạng tái phát bệnh nên dừng ngay lập tức việc sử dụng rượu bia, các chất kích thích, chất gây nghiện. Tốt nhất là hạn chế dung nạp các loại chất này để các triệu chứng trầm cảm được điều trị triệt để, hạn chế tối đa các nguy cơ tái diễn.

3. Tăng liều hoặc đổi thuốc

Nếu trong quá trình sử dụng thuốc đúng theo quy định nhưng không thể cải thiện các triệu chứng của trầm cảm thì bạn có thể tham khảo và trao đổi với bác sĩ để được hỗ trợ tăng hoặc đổi loại thuốc điều trị. Cũng bởi vì hầu hết các trường hợp trầm cảm tái phát đều sẽ có triệu chứng nghiêm trọng hơn nên cần những biện pháp điều trị có mức độ cao hơn để kiểm soát tốt tình trạng bệnh.

4. Kiểm tra xem có kèm theo bệnh lý nào không?

Khi cơ thể gặp phải một số bệnh lý khác cũng khiến cho quá trình điều trị trầm cảm bị cản trở, các triệu chứng, cảm xúc, tâm trạng cũng trở nên nghiêm trọng hơn. Suy giáp, tăng huyết áp, thiếu hụt vitamin D, mất nước, tiểu đường, mất trí nhớ, bệnh tim, đa xơ cứng,…là những căn bệnh có thể ảnh hưởng đến tình trạng trầm cảm.

Khi nhận thấy các phương pháp điều trị không mang lại kết quả cho bệnh trầm cảm, bạn nên nhanh chóng tìm đến các bác sĩ chuyên khoa để được trực tiếp thăm khám và chẩn đoán chính xác nhất.

5. Kết hợp cùng một số thuốc khác

Khi tình trạng trầm cảm bị tái phát, các bác sĩ điều trị có thể sẽ cân nhắc để bạn sử dụng kết hợp cùng một số loại thuốc khác để nâng cao hiệu quả của quá trình điều trị bệnh, giúp các triệu chứng được kiểm soát tốt hơn, ngăn chặn sớm các nguy cơ biến chứng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải có chỉ định và sự theo dõi của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho người bệnh.

6. Thay đổi chế độ ăn uống khoa học

Chế độ ăn uống hàng ngày cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với não bộ của con người. Để có thể điều trị tốt các triệu chứng trầm cảm, đồng thời hạn chế tình trạng này tái phát bạn nên chú ý duy trì một thực đơn ăn uống lành mạnh. Bổ sung nhiều các loại thực phẩm có chứa vitamin, khoáng chất, các chất dinh dưỡng. Hạn chế dung nạp chất béo, dầu động vật, các món ăn cay nóng,…Thói quen này nên được thực hiện lâu dài, kể cả khi các triệu chứng của bệnh trầm cảm được điều trị dứt điểm.

7. Sinh hoạt lành mạnh

Thường xuyên rèn luyện sức khỏe, nâng cao sức đề kháng bằng các bài tập thể dục thể thao đơn giản. Mỗi ngày nên dành ra khoảng 30 phút để thực hiện các môn thể thao như đạp xe, chạy bộ, đi bộ, bơi lội, yoga, thiền,…

Ngủ đủ 8 tiếng một ngày, duy trì thói quen ngủ trước 23 giờ để giúp tinh thần được thoải mái hơn, sẵn sàng năng lượng để phục vụ cho công việc, học tập. Lựa chọn chỗ ngủ thoáng mát, dễ chịu, tránh tiếng ồn.

Thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng, giao tiếp với bạn bè, chủ động tham gia các hoạt động tập thể để có lối suy nghĩ tích cực, tinh thần được thoải mái, nuôi dưỡng cảm xúc tốt hơn.

8. Tiến hành trị liệu tâm lý

Để có thể kiểm soát và giúp cho tình trạng bệnh trầm cảm được trị triệt để một cách tự nhiên, bạn nên duy trì áp dụng phương pháp trị liệu tâm lý. Biện pháp này sẽ giúp bệnh nhân dần phục hồi được sức khỏe, nhận thức được hành vi, lời nói, suy nghĩ tiêu cực của bản thân, Từ đó có thể tìm ra phương pháp cải thiện và giải quyết chúng một cách hiệu quả.

Những thông tin của bài viết trên đây cũng đã giúp bạn có được câu trả lời cho thắc mắc “Bệnh trầm cảm có tái phát không?”. Để hạn chế tình trạng tái diễn của căn bệnh quái ác này, bạn nên thực hiện đúng theo các chỉ định của bác sĩ, giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ,…Khi nhận thấy các triệu chứng quay lại của trầm cảm, bệnh nhân cần phải nhanh chóng tìm đến các bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và ngăn chặn kịp thời.