Hội chứng ám ảnh cân nặng (Sợ tăng cân) và cách để thoát khỏi

Hội chứng ám ảnh cân nặng là tình trạng bệnh được đặc trưng bởi sự lo lắng, sợ hãi quá mức đối với hình thể và vóc dáng bên ngoài, họ ám ảnh với việc tăng cân dù cân nặng đang ở mức bình thường. Hội chứng này thường sẽ phổ biến hơn đối với nữ giới cũng bởi những tiêu chuẩn khắt khe và gò bó về cái đẹp.

Hội chứng ám ảnh cân nặng (sợ tăng cân) là gì?

Hội chứng ám ảnh cân nặng (Weight Obsession Disorder) hay còn được gọi là tình trạng sợ tăng cân là một trong các chứng rối loạn tâm lý được đặc trưng bởi sự lo lắng quá mức về hình thể, cân nặng và các khiếm khuyết của ngoại hình. Sự ám ảnh thái quá này làm cho người bệnh có xu hướng muốn giảm cân nhanh chóng, họ có thể thực hiện nhiều hành vi để hoàn thành mong muốn giảm cân của mình như nhịn ăn, tập thể dục quá mức, tự nôn ói sau khi vừa mới ăn xong.

Những đối tượng mắc phải hội chứng này thường rất tự ti về thân hình của bản thân, họ luôn cảm thấy mình xấu xí, ngoại hình thua kém nhiều người và có xu hướng muốn tự tách biệt với cộng đồng. Hội chứng ám ảnh cân nặng khiến cho người bệnh luôn có sự lo lắng, ám ảnh, hoảng sợ về trọng lượng của cơ thể trong một khoảng thời gian kéo dài.

Theo nhận định của các chuyên gia thì hội chứng này có sự liên quan đến vấn đề rối loạn ăn uống, điển hình như chứng rối loạn ăn uống vô độ, chứng chán ăn tâm thần hay rối loạn hấp thu thực phẩm do né tránh. Trong thực tế cũng có nhiều người nhầm lẫn giữa hội chứng ám ảnh cân nặng với chứng chán ăn thần kinh.

Tuy nhiên, tình trạng sợ tăng cân chỉ khiến cho người bệnh bị ám ảnh thái quá về trọng lượng của cơ thể, lâu dần dẫn đến những cảm giác như căng thẳng, lo lắng, bất an, mất dần tự tin trong đời sống hàng ngày. Người bệnh cũng có thực hiện các hành vi nhằm kiểm soát và duy trì trọng lượng mong muốn của cơ thể nhưng đa phần sẽ không lạm dụng các loại thuốc như lợi tiểu, thuốc nhuận tràng như người bị chứng chán ăn thần kinh.

Theo nghiên cứu nhận thấy thì hội chứng này sẽ thường phổ biến nhiều hơn đối với nữ giới, nhất là các đối tượng tuổi vị thành niên và các phái đẹp đang trong độ tuổi mới trưởng thành. Cũng bởi, ở hầu hết các vùng lãnh thổ và quốc gia trên thế giới, phụ nữ luôn được đặt ra rất nhiều các tiêu chuẩn về cái đẹp.

Họ thường phải theo các chuẩn mực gò bó như phải có vóc dáng mảnh khảnh, cân đối, gọn gàng, thướt tha,…Bên cạnh đó, những người không có được vóc dáng đúng chuẩn mực sẽ thường bị chỉ trích, phê bình, cười nhạo. Điều này gây ra nhiều sự ám ảnh và lo lắng, khiến cho nhiều người luôn cảm thấy bất an với cân nặng của mình.

Nguyên nhân gây ra hội chứng ám ảnh cân nặng

Nữ giới thường là đối tượng dễ mắc phải hội chứng ám ảnh cân nặng, đặc biệt là trường hợp trẻ bị thành niên hoặc vào đầu giai đoạn trưởng thành. Điều này cũng đồng nghĩa với việc văn hóa xã hội và các hormone trong cơ chế bệnh sinh có ảnh hưởng rất lớn đối với mỗi người.

Trong một số nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng các yếu tố sinh học – thần kinh và gen di truyền cũng góp phần vào cơ chế bệnh sinh đối với hội chứng ám ảnh cân nặng. Dưới đây là một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể khiến bạn gặp phải hội chứng này.

• Gen di truyền: Trong kết quả của một vài nghiên cứu điều tra dịch tễ cho biết rằng, gen di truyền chính là một trong các yếu tố góp phần quan trọng đối với cơ chế bệnh sinh của hội chứng sợ tăng cân. Tuy rằng, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định cụ thể các loại gen và hình thức di truyền của chúng nhưng các nghiên cứu nhận thấy, những ai có người thân từng mắc phải chứng bệnh này thì sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn so với bình thường.
• Yếu tố văn hóa: Hiện nay, hầu hết các quốc gia, lãnh thổ đều có những chuẩn mực nhất định về cái đẹp, đặc biệt là đối với phái nữ. Một số nền văn hóa cho rằng phụ nữ cần phải thật mảnh mai, cân đối, vóc dáng nhỏ nhắn, thon gọn mới được đánh giá là đẹp. Một vài đánh giá quá khắt khe, gò bó và cứng nhắc đôi lúc khiến cho nhiều người bị áp lực, ám ảnh và mất dần sự tự tin đối với bản thân. Do đó, văn hóa vùng miền, lãnh thổ cũng là một trong các yếu tố góp phần tạo nên hội chứng ám ảnh cân nặng.
• Do tính chất công việc: Theo thống kê thì những người làm công việc như ca sĩ, người mẫu, diễn viên, tiếp viên hàng không, vận động viên,….thường có nguy cơ mắc phải hội chứng này nhiều hơn. Cũng bởi tính chất công việc của họ đòi hỏi rất cao về vóc dáng và cân nặng.
• Môi trường sống và gia đình: Hội chứng ám ảnh cân nặng cũng có thể xuất phát từ một số ảnh hưởng của môi trường sống hoặc từ gia đình. Đôi lúc các bậc phụ huynh lại đặt ra tiêu chuẩn quá cao hoặc gây sức ép lớn đối với việc ăn uống, cân nặng của con cái. Một số trường hợp “đầu độc” vào tâm trí trẻ nhỏ những cái nhìn méo mó về vóc dáng, từ đó gây nên những suy nghĩ, nhận thức sai lệch khi trưởng thành.
• Ảnh hưởng từ đặc điểm tính cách: Đa phần những người dễ bị ám ảnh về cân nặng thường sẽ có tính cách cầu toàn, hướng đến những sự chỉnh chu và hoàn hảo. Những đối tượng này luôn muốn tạo dựng cho bản thân một hình tượng nổi bật với khuôn mặt khả ái, cân nặng lý tưởng và đầy đủ những năng lực cần thiết. Vì thế, họ có thể bị ám ảnh quá mức đối với việc tăng cân và luôn cố gắng làm mọi cách để duy trì vóc dáng mong muốn. Những người này thường cảm thấy không thoải mái, khó chịu và tự ti khi cơ thể thừa cân.
• Tình trạng sang chấn tâm lý: Hội chứng ám ảnh cân nặng cũng tương tự giống như các chứng rối loạn tâm lý khác bởi nó có liên quan đến tình trạng sang chấn tâm lý. Một số sự kiện gây sang chán như bị cô lập, chế giễu, tẩy chay, lạm dụng tình dục, bị bỏ rơi, chỉ trích ngoại hình,…cũng có thể gây ra nhiều nỗi ám ảnh về cân nặng. Những đối tượng đã từng trải qua các sự kiện sang chấn thường sẽ không còn niềm tin vào chính mình, họ cho rằng bản thân xấu xí và luôn nỗ lực để giảm cân.
• Một số rối loạn tâm thần khác: Tình trạng sợ tăng cân cũng có thể khởi phát từ một số vấn đề sức khỏe tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn lo âu,….Những đối tượng mắc phải các chứng bệnh này thường có đánh giá thấp chính mình, họ cho rằng bản thân yếu kém và không bằng người khác.

Cách nhận biết hội chứng ám ảnh cân nặng

Hội chứng ám ảnh cân nặng là tình trạng được đặc trưng bởi sự lo lắng, bất an về trọng lượng của cơ thể cũng như hình thể, vóc dáng bên ngoài. Người bệnh thường có cảm nhận tiêu cực về thân hình của mình, họ luôn mất tự tin và e ngại khi phải gặp gỡ hay giao tiếp với người khác.

Tình trạng ám ảnh thái quá về sự tăng cân sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng đời sống, nghề nghiệp, các mối quan hệ, khả năng giao tiếp của người bệnh. Do đó, nếu có thể sớm nhận biết các triệu chứng của bệnh sẽ giúp cho quá trình điều trị được dễ dàng hơn, hạn chế các ảnh hưởng nghiêm trọng.

Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn có thể dễ dàng nhận biết được hội chứng ám ảnh cân nặng như:

• Luôn bị ám ảnh về cân nặng của bản thân và rất sợ việc tăng cân.
• Luôn có ánh nhìn ngưỡng mộ đối với những người có thân hình đẹp và nỗ lực để sở hữu nó.
• Người bệnh thường sẽ có xu hướng bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực cho rằng thân hình của mình là xấu xí, không phù hợp với tiêu chuẩn của cái đẹp.
• Luôn nghiêm khắc với bản thân về khía cạnh ăn uống. Họ rất tỉ mỉ trong việc lựa chọn thực phẩm ăn uống, thậm chí có thể đo lường lượng calo dung nạp mỗi ngày.
• Liên tục kiểm tra cân nặng, mỗi ngày có thể từ vài lần cho đến vài chục lần. Một số trường hợp khác có thể sợ hãi và lo lắng về việc kiểm tra cân nặng, họ hoảng sợ khi phải đối diện với tình trạng tăng cân, béo phì của bản thân.
• Sự bất an, lo lắng quá mức về vóc dáng, tình trạng cân nặng có thể khiến cho người bệnh luôn cảm thấy căng thẳng, stress kéo dài. Đa phần người bệnh sẽ có tâm trạng bất ổn, thường hay kích động, cáu gắt, nhất là khi người khác nhắc về cân nặng.
• Người bệnh luôn cố gắng kiêng ăn, tập thể dục quá mức, đôi lúc có những hành vi thái quá để đào thải thức ăn. Tuy nhiên, người bệnh ít xảy ra triệu chứng này, không đủ điều kiện để có thể chẩn đoán mắc phải các chứng rối loạn ăn uống hay chứng chán ăn thần kinh.
• Tình trạng giảm cân quá mức nếu kéo dài dai dẳng sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe, thường xuyên mệt mỏi, đau đầu, rối loạn nhịp tim, rối loạn giấc ngủ, rụng tóc, móng chân và móng tay dễ bị gãy,….
• Bệnh nhân sẽ có xu hướng tự cô lập bản thân, hạn chế tiếp xúc với người thân, bạn bè,….Họ muốn xuất hiện trước mặt mọi người với một hình thể hoàn hảo nhất.

Các triệu chứng của hội chứng ám ảnh cân nặng thường sẽ biểu hiện rất đa dạng, mỗi người bệnh sẽ có sự khác biệt. Bên cạnh đó, một số trường hợp người bệnh có thể mắc phải đồng thời nhiều triệu chứng của các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn lo âu,…Với các trường hợp này, từng triệu chứng xuất hiện xen kẽ và chồng chéo lên nhau nên rất dễ gây nhầm lẫn, việc chẩn đoán bệnh cũng gặp nhiều cản trở.

Hội chứng ám ảnh cân nặng có nguy hiểm không?

Hiện nay, hội chứng ám ảnh cân nặng không còn là bệnh lý hiếm gặp. Cũng bởi sự phát triển nhanh chóng của các phương tiện truyền thông, nhiều người thường xuyên bị ảnh hưởng bởi những các hình mẫu lý tưởng, bị tác động bởi những tiêu chuẩn về cái đẹp nhưng đôi lúc quá khắt khe và gò bó. Sự đối mặt này khiến cho nhiều người trở nên ám ảnh về cân nặng và luôn hướng đến việc có được một vóc dáng hoàn mỹ.

Điều này không chỉ khiến cho bệnh nhân liên tục thực hiện các hành vi tự gây hại cho bản thân để duy trì vóc dáng như mong muốn mà lâu dài còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Nếu người bệnh thường xuyên nhịn ăn, tập luyện thể dục quá mức, ăn uống không đầy đủ dưỡng chất, tinh thần không thoải mái sẽ khiến cho cơ thể mệt mỏi, thường xuyên mất ngủ, thiếu sức sống, suy giảm chất lượng cuộc sống.

Bên cạnh đó, những người bị hội chứng ám ảnh cân nặng thường sẽ có xu hướng tránh né, không muốn trò chuyện hay giao tiếp với ai. Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, khiến người bệnh suy giảm khả năng giao tiếp, mất dần sự tự tin đối với chính mình.

Ngoài ra, hội chứng sợ tăng cân còn có thể là nguồn cơn làm khởi phát các chứng rối loạn tâm thần nguy hiểm như trầm cảm, rối loạn ăn uống hoặc rối loạn lo âu. Hơn thế, người bệnh cũng sẽ đối mặt với rất nhiều nguy cơ sức khỏe khi liên tục duy trì các thói quen tập luyện, ăn uống không khoa học.

Cách xử lý hội chứng ám ảnh cân nặng

Hội chứng ám ảnh cân nặng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra rất nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe tổng thể của người bệnh. Nặng nề hơn có thể làm khởi phát thêm các vấn đề về tâm thần – thần kinh và đe dọa đến cả tính mạng của người bệnh.

Thông thường đối với các trường hợp nhẹ sẽ được hướng dẫn áp dụng các biện pháp cải thiện tại nhà hoặc kết hợp cùng trị liệu tâm lý. Còn đối với các người bệnh có triệu chứng nặng hơn thì cần phải sử dụng thêm một số loại thuốc nếu cần thiết.

1. Áp dụng biện pháp cải thiện tại nhà

Nếu có thể phát hiện các triệu chứng của bệnh ở giai đoạn nhẹ, bệnh nhân chỉ cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp cải thiện tại nhà theo hướng dẫn của chuyên gia. Tuy nhiên, người bệnh cần phải nhận thức được chính xác về cân nặng và vóc dáng của bản thân. Việc có được một sức khỏe tốt mới là thước đo chuẩn nhất của sắc đẹp.

Dưới đây là một số biện pháp giúp người bệnh có thể tự khắc phục tại nhà:

• Áp dụng các biện pháp thư giãn: Thông thường, những người bệnh mắc phải hội chứng ám ảnh cân nặng sẽ có tâm lý lo âu, căng thẳng, bất an quá mức. Vì thế, điều đầu tiên cần phải thực hiện đó chính là cân bằng được trạng thái tâm lý, cảm xúc. Người bệnh nên áp dụng một số liệu pháp thư giãn như nghe nhạc, đọc sách, xem phim, ngâm chân với nước ấm, tập yoga,…
• Thiền định: Thiền được xem là một trong các biện pháp hiệu quả và an toàn thường được áp dụng cho các trường hợp bệnh tâm thần, điển hình như trầm cảm, rối loạn lo âu, phiền muộn, stress kéo dài,…Hơn thế, thói quen ngồi thiền hàng ngày cũng giúp cho người bệnh cải thiện tốt tình trạng rối loạn giấc ngủ, ổn định tinh thần tốt hơn. Do đó, đối với những người bị hội chứng ám ảnh cân nặng cũng cần áp dụng biện pháp này để kiểm soát tốt các cơn lo lắng, giận dữ, cáu gắt vô cớ.
• Chủ động chia sẻ nhiều hơn: Đa phần những đối tượng mắc phải hội chứng này đều cảm thấy mất tự tin, mặc cảm về cân nặng của mình. Tuy nhiên, điều này không thể làm cho vóc dáng của họ trở nên hoàn hảo mà càng khiến cho tình trạng bệnh càng nghiêm trọng hơn. Do đó, hãy cố gắng chia sẻ và tâm sự về những nỗi lo của mình với người thân thiết hoặc nếu cần thì nên tìm đến các chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ tốt hơn.
• Chụp ảnh nhiều hơn: Có thể bạn cảm thấy khá vô lý nhưng thực tế điều này có thể giúp ích rất nhiều cho những người bệnh sợ tăng cân. Nhiều bệnh nhân cho biết họ cảm thấy thoải mái hơn khi ngắm nhìn bản thân trong ảnh. Cũng bởi những hình ảnh này có thể khiến bạn trở nên đẹp và hoàn hảo hơn, từ đó giúp bạn có được sự tự tin đối với chính mình.
• Tập luyện thể thao lành mạnh: Thay vì cứ cố gắng tập luyện “điên cuồng” và không kiểm soát, bạn hãy lựa chọn cho mình một bộ môn dựa theo sở thích của bản thân. Khi tập luyện theo đúng sở thích sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn, dần xóa bỏ các ám ảnh, nỗi lo sợ về cân nặng. Mỗi ngày người bệnh cũng chỉ nên tập luyện khoảng 30 phút, tuyệt đối không được vận động quá sức.

2. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý cũng là một trong các biện pháp thường xuyên được áp dụng cho các trường hợp điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần. Đối với các bệnh nhân bị hội chứng ám ảnh cân nặng thì biện pháp này cũng mang lại hiệu quả rất tốt. Việc áp dụng tâm lý trị liệu sẽ giúp cho người bệnh nhìn nhận được các suy nghĩ sai lầm và méo mó của mình về tiêu chuẩn cái đẹp và cân nặng. Nhờ đó, mà người bệnh sẽ biết được cách điều chỉnh và cân bằng tốt chế độ ăn uống, tập luyện của bản thân.

Mục tiêu chính của tâm lý trị liệu là thay đổi các nhận thức lệch lạc của người bệnh, từ đó điều chỉnh hành vi để bệnh nhân duy trì được lối sống lành mạnh. Để mang lại hiệu quả tốt nhất, bạn nên tham khảo, lựa chọn các chuyên gia, trung tâm uy tín trong lĩnh vực này.

3. Điều trị bằng thuốc

Khi trường hợp bệnh ám ảnh cân nặng ở mức độ nghiêm trọng, người bệnh có kèm theo một số triệu chứng của trầm cảm, căng thẳng, rối loạn lo âu thì sẽ được cân nhắc để sử dụng kèm theo một số loại thuốc. Các loại thuốc được kê toa sẽ được sử dụng mới mục đích kiểm soát sự lo lắng, căng thẳng, bất an, muộn phiền, đồng thời ổn định được chất lượng giấc ngủ của bệnh nhân. Thông thường, việc dùng thuốc sẽ được kết hợp đồng thời với các biện pháp điều trị tại nhà hoặc tâm lý trị liệu.

Hi vọng những thông tin trong bài viết trên đây sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm về hội chứng ám ảnh cân nặng, đồng thời biết được các triệu chứng đặc trưng để có thể kịp thời phát hiện bệnh. Hội chứng này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Vì thế người bệnh cần phải chủ động thăm khám và áp dụng tốt các biện pháp can thiệp để bảo vệ sức khỏe bản thân.