Hội chứng rối loạn nhai lại: Biểu hiện và cách điều trị

Hội chứng rối loạn nhai lại là một dạng rối loạn ăn uống thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Người bệnh thường sẽ có xu hướng ợ thức ăn đã được nuốt vào bụng lên và nhai lại. Đây là một hành động vô thức mà người bệnh hoàn toàn không thể kiểm soát và làm chủ được. 

Hội chứng rối loạn nhai lại là gì?

Hội chứng rối loạn nhai lại có tên tiếng Anh là Rumination disorder, đây là một trong các hiện tượng rối loạn ăn uống thường gặp ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ. Những trường hợp trẻ nhỏ mắc phải hội chứng này thường sẽ có xu hướng ợ phần thức ăn đã nuốt vào bụng trở lên và bắt đầu nhai lại.

Một số trẻ có thể tiếp tục nuốt lại phần thức ăn đó nhưng cũng có một vài trường hợp sẽ nhả ra. Đa phần lượng thức ăn được nôn lên, nhai lại đều là những thức ăn chưa được tiêu hóa và đây là một trong hành động không có chủ đích, người bệnh hoàn toàn không thể kiểm soát và khống chế.

Tình trạng này thường sẽ xuất hiện sau mỗi bữa ăn hoặc có thể ngay sau khi nuốt thức ăn. Hiện nay vẫn chưa có bất kỳ số liệu thống kê cụ thể về tỷ lệ người mắc phải hội chứng rối loạn nhai lại những theo chia sẻ của các chuyên gia thì tình trạng này hoàn toàn có thể điều trị được nếu phát hiện và can thiệp trong giai đoạn sớm.

Nguyên nhân gây ra hội chứng rối loạn nhai lai

Các nhà khoa học vẫn chưa thể tìm ra được nguyên nhân chính xác gây nên hội chứng rối loạn nhai lại. Tuy nhiên, vẫn có một số giả thuyết chia sẻ về vấn đề này và nhiều khả năng nó có thể khởi phát do ảnh hưởng bởi quá trình tăng áp lực trong ổ bụng.

Đồng thời, một số trường hợp khi được thăm khám và điều trị nhận thấy các biểu hiện của bệnh thường có sự liên quan đến các rối loạn di chuyển trực tràng. Cụ thể là sự phối hợp không hiệu quả của những cơ sàn chậu gây nên tình trạng táo bón mãn tính ở người bệnh.

Các chuyên gia còn cho biết thêm, những biểu hiện của hội chứng rối loạn nhai lai thường rất dễ bị nhầm lẫn với chứng liệt dạ dày, chứng ăn vô độ hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Ngoài ra, bệnh cũng có thể khởi phát ở những trường hợp mắc phải các rối loạn tâm thần, căng thẳng kéo dài như rối loạn lo âu, trầm cảm,…

Theo chia sẻ của các chuyên gia thì tình trạng rối loạn ăn uống này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai và đặc biệt là trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh (trẻ từ 3 đến 12 tháng tuổi). Tình trạng này nếu không sớm được khắc phục sẽ gây nên nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe, đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ nhỏ, đặc biệt là hệ tiêu hóa.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng rối loạn nhai lại

Triệu chứng đặc trưng của hội chứng rối loạn nhai lại đó chính là tình trạng trào ngược thức ăn đã nuốt vào dạ dày và bắt đầu nhai lai. Người bệnh có thể tiếp tục nuốt hoặc nhổ lượng thức ăn đó ra ngoài. Đặc biệt, các thức ăn được ợ ra phần lớn là những loại chưa được tiêu hóa nên không chứa thành phần acid, không giống như hiện tượng nôn.

Cụ thể một số dấu hiệu giúp nhận biết hội chứng rối loạn nhai lại như:

• Ợ và nhai lại thức ăn đã được nuốt. Hiện tượng này có thể xuất hiện ngay sau khi nuốt thức ăn hoặc sau lúc hoàn thành bữa ăn.
• Người bệnh hoàn toàn không có chủ ý trong hành động này.
• Bệnh nhân có thể mắc phải tình trạng bị sâu răng, hôi miệng.
• Cân nặng bị giảm đi đáng kể.
• Môi thường khô và nứt nẻ.
• Thường xuyên cảm thấy khó tiêu, đau bụng.
• Men răng bị bào mòn.
• Cảm thấy xấu hổ, mặc cảm bởi hành động nhai lại của bản thân. Nhiều trường hợp trở nên tách biệt, tự cô lập chính mình hoặc thậm chí từ chối việc ăn uống.

Các biểu hiện của hội chứng rối loạn nhai lại thường có xu hướng xuất hiện liên tục hàng ngày, kéo dài tối thiểu trong vòng 1 tháng và gây nên nhiều ảnh hưởng đối với các khía cạnh đời sống, sức khỏe của bệnh nhân. Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ ở trẻ nhỏ, phụ huynh nên nhanh chóng cho trẻ tiến hành thăm khám, chẩn đoán cụ thể tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa uy tín để được hỗ trợ tốt hơn.

Hội chứng rối loạn nhai lại ảnh hưởng như thế nào?

Ăn uống là một trong các nhu cầu cần thiết và góp phần quan trọng trong việc xây dựng, duy trì, phát triển sức khỏe tổng thể của mỗi con người. Vì thế, nếu tình trạng rối loạn nhai lại cứ liên tục diễn ra và không có biện pháp can thiệp phù hợp trong giai đoạn sớm sẽ gây nên những ảnh hưởng, biến chứng nguy hiểm đối với nhiều khía cạnh của bệnh nhân, cụ thể như tinh thần, thể chất, các hoạt động đời  sống.

Như đã chia sẻ, phần lớn các trường hợp mắc phải hội chứng rối loạn nhai lại đều khởi phát sớm ở trẻ nhỏ. Tình trạng này khiến trẻ phải liên tục nôn trớ, nhai lại thức ăn và có thể nuốt hoặc nhổ ra tùy trường hợp. Nó sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của hệ tiêu hóa và khiến trẻ khó hấp thụ, sụt cân liên tục.

Ngoài ra, căn bệnh này còn có thể làm mòn men răng, gây ra tình trạng hôi miệng, khô nứt môi khiến cho nhiều người bệnh cảm thấy xấu hổ, e ngại trong việc giao tiếp, tương tác xã hội. Đặc biệt là các trường hợp bệnh ở thanh thiếu niên hoặc người trưởng thành sẽ có sự tác động lớn đối với tâm lý.

Do không thể tự kiểm soát được hành vi nôn trớ sau khi ăn, bệnh nhân sẽ có xu hướng trở nên tách biệt vì lo sợ bị mọi người cười chê, chế nhạo. Họ thường lẩn trốn việc ăn uống cùng mọi người xung quanh hoặc thậm chí có hành vi cấm đoán bản thân ăn khiến cho sức khỏe càng bị suy giảm nghiêm trọng, gia tăng nguy cơ khởi phát các vấn đề sức khỏe khác.

Chẩn đoán hội chứng rối loạn nhai lại

Nếu nhận thấy các biểu hiện cảnh báo về rối loạn nhai lại, các bậc phụ huynh nên nhanh chóng cho trẻ tiến hành thăm khám tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa uy tín. Tại đây, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác rõ về tiền căn và bệnh sử của từng bệnh nhân để có cái nhìn tổng quát hơn về bệnh.

Sau đó, người bệnh sẽ được thăm khám sức khỏe lâm sàng, quan sát hiện tượng ăn uống, nhai lại và tiến hành một vài xét nghiệm cần thiết. Đối với trường hợp rối loạn ăn uống này, bệnh nhân sẽ được hỗ trợ đo áp lực, nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM) hoặc đo kháng trở thực quản để đánh giá chính xác hơn về tình trạng bệnh lý.

Một vài xét nghiệm sẽ được yêu cầu thực hiện như:

• Nghiệm pháp làm trống dạ dày: Xác định thời gian làm trống dạ dày.
• Nội soi thực quản dạ dày tá tràng: Thực hiện với mục đích giúp quan sát được cấu trúc của đường tiêu hóa trên, loại bỏ các vấn đề sức khỏe do tắc nghẽn, đánh giá tốt tình trạng tổn thương bên trong.

Cách điều trị hội chứng rối loạn nhai lại

Rất may mắn là hiện nay hội chứng rối loạn nhai lại đã có thể được cải thiện tốt bằng nhiều biện pháp can thiệp khác nhau. Tùy vào từng tình trạng bệnh, độ tuổi của người bệnh và các yếu tố khác mà bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành đưa ra phác đồ can thiệp phù hợp.

Bệnh nhân sau khi được chẩn đoán mắc bệnh sẽ cần áp dụng tốt các phương pháp hỗ trợ như sau:

1. Liệu pháp hành vi

Đối với hầu hết các trường hợp mắc phải hội chứng rối loạn nhai lại đều sẽ được ưu tiên áp dụng liệu pháp hành vi để dần thay đổi thói quen kém lành mạnh. Phương pháp này giúp mang đến hiệu quả tốt đối với những trường bệnh không gặp vấn đề liên quan về nhận thức.

Theo đó, các chuyên gia sẽ hướng dẫn người bệnh cách nhận biết hành động nhai lại của bản thân và trang bị cho họ những biện pháp hít thở bằng cơ bụng để kiểm soát tốt tại thời điểm đó. Quá trình hít thở, điều chỉnh sự di chuyển của cơ hoành trong quá trình hô hấp sẽ hỗ trợ rất tốt trong việc hạn chế sự cơ thắt ở ổ bụng và tránh được tình trạng nhai lại thức ăn đã nuốt.

Ngoài ra, đối với một vài trường hợp cần thiết, chuyên gia cũng có thể áp dụng liệu pháp phản hồi sinh học (một phần trong liệu pháp hành vi) để kiểm soát và cải thiện các biểu hiện của hội chứng rối loạn nhai lại. Quá trình này sẽ hỗ trợ cho bệnh nhân biết cách ngăn chặn, phòng tránh và vượt qua được hành động vô thức của bản thân nhờ vào các động tác hít thở sâu.

Đặc biệt, đối với các trường hợp bệnh xuất hiện ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh thì rất cần sự hỗ trợ và đồng hành của gia đình, ba mẹ. Tùy vào điều kiện đáp ứng của mỗi trẻ nhỏ mà các chuyên gia sẽ áp dụng những liệu pháp phù hợp, hướng dẫn cho ba mẹ về cách can thiệp tại nhà, tạo môi trường, thói quen ăn uống tích cực để trẻ dần cải thiện, loại bỏ các tác động của hội chứng rối loạn nhai lại.

2. Sử dụng thuốc điều trị

Nếu các biểu hiện của bệnh liên tục làm ảnh hưởng và tổn thương đến thực quản thì bác sĩ chuyên khoa có thể cân nhắc chỉ định sử dụng thuốc ức chế bơm proton với liều lượng thích hợp cho từng đối tượng bệnh khác nhau. Các loại thuốc nhóm này có tác dụng tốt trong việc làm ức chế tiết acid dạ dày, từ đó hỗ trợ bảo vệ thực quản khỏi tình trạng viêm loét.

Việc dùng thuốc cần được thực hiện dựa theo chỉ định và hướng dẫn cụ thể của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn cho bệnh nhận. Đối với các trường hợp trẻ nhỏ, gia đình và người thân cần chú ý quan sát theo dõi các biểu hiện trong thời gian dùng thuốc, nhanh chóng thông báo với bác sĩ nếu nhận thấy trẻ có các xuất hiện các dấu hiệu bất thường, khác lạ.

3. Hỗ trợ can thiệp, phòng tránh tại nhà

Theo đánh giá của các chuyên gia thì hội chứng rối loạn nhai lại có thể được khắc phục tốt nhờ vào các biện pháp can thiệp nêu trên. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có nhiều nguy cơ tái diễn nếu bệnh nhân liên tục phải đối diện với các áp lực, căng thẳng trong thời gian kéo dài.

Vì thế, để đảm bảo tốt cho quá trình điều trị và phòng tránh nguy cơ tái phát bệnh trong tương lai, bệnh nhân cũng cần duy trì các thói quen lành mạnh sau:

• Tránh căng thẳng, lo lắng, áp lực quá mức, cần cân bằng tốt thời gian sinh hoạt, học tập, làm việc phù hợp.
• Cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh sau khi tình trạng rối loạn được khắc phục hiệu quả.
• Tự trang bị cho bản thân những liệu pháp thư giãn, hít thở để phòng tránh stress và duy trì sức khỏe ổn định.
• Rèn luyện thói quen tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ tốt cho quá trình tiêu hóa.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi và kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường về sức khỏe.

Thông tin bài viết trên đây đã giúp cho bạn đọc hiểu thêm về hội chứng rối loạn nhai lại . Tuy đây là tình trạng khác hiếm gặp nhưng có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với bệnh nhân, vì thế nó cần được can thiệp và điều trị trong giai đoạn sớm nhất, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh.