Người bị trầm cảm có nên mang thai không? Điều cần biết

Trầm cảm có nên mang thai không là câu hỏi khiến nhiều người lo lắng, bởi giai đoạn mang thai vốn dĩ đã đòi hỏi nhiều nỗ lực về cả thể chất lẫn tinh thần. Với sự chuẩn bị và chăm sóc đúng cách, người bị trầm cảm có thể vượt qua khó khăn và tận hưởng hành trình làm mẹ một cách trọn vẹn.

Người bị trầm cảm có thể mang thai, sinh con không?

Phụ nữ mắc trầm cảm hoàn toàn có thể mang thai và sinh con như những người bình thường khác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng căn bệnh này nếu không được kiểm soát tốt sẽ gây ra nhiều tác động tiêu cực đến cả mẹ và thai nhi. Để đảm bảo sức khỏe tốt nhất, chị em nên điều trị ổn định trầm cảm trước khi quyết định mang thai.

Mang thai là giai đoạn cơ thể thay đổi lớn, do đó có thể làm triệu chứng trầm cảm nặng thêm hoặc khiến tâm lý trở nên bất ổn hơn. Đồng thời:

• Tăng nguy cơ sinh non hoặc sinh nhẹ cân
• Khó có thể chăm sóc bản thân và thai nhi
• Cơ thể luôn trong trạng thái căng thẳng và dễ suy nhược
• Gây ra rối loạn tâm lý cho trẻ sau sinh
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác trong thai kỳ
• Có khả năng di truyền bệnh trầm cảm cho con

Việc chăm sóc bản thân trong quá trình mang thai vừa đòi hỏi sự nỗ lực lớn từ phụ nữ trầm cảm vừa cần có sự đồng hành từ gia đình và chuyên gia. Sự hỗ trợ kịp thời sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro không mong muốn.

Trầm cảm là bệnh có nguy cơ di truyền và tái phát trong quá trình mang thai hoặc sau khi sinh. Dù vậy, điều trị sớm và đúng phương pháp sẽ giúp phụ nữ trầm cảm vượt qua khó khăn và tận hưởng niềm vui làm mẹ. Nhiều liệu pháp an toàn cho thai nhi cũng đã được phát triển, giúp hành trình làm mẹ trở nên nhẹ nhàng hơn.

Mang thai khi bị trầm cảm có ảnh hưởng gì không?

Trong quá trình mang thai, phụ nữ mắc trầm cảm phải đối mặt với những tác động tâm lý và thể chất không hề nhỏ.

Đối với người mẹ:

Người mẹ mắc trầm cảm khi mang thai có thể sụt cân và suy nhược cơ thể, khiến sức đề kháng giảm sút. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm và gây thêm áp lực cho sức khỏe tổng thể.

Việc sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá để giảm bớt gánh nặng tâm lý có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng làm tổn hại đến cả mẹ và thai nhi.

Phụ nữ trầm cảm khi mang thai khó kiểm soát cảm xúc và giao tiếp xã hội. Tình trạng này có thể làm chị em không thể chăm sóc tốt cho bản thân, gây ảnh hưởng đến gia đình và hạnh phúc hôn nhân.

Nếu không được điều trị kịp thời, nguy cơ các biến chứng như tiền sản giật và thậm chí hành vi tự tử có thể gia tăng. Đây là lý do vì sao việc phát hiện và hỗ trợ tinh thần là điều cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe mẹ và bé tốt hơn.

Đối với trẻ em:

Con của những người mẹ mắc trầm cảm có nguy cơ sinh non và thiếu cân, dẫn đến thiếu sức khỏe thể chất và phát triển trí tuệ về sau. Đặc biệt, trẻ dễ gặp phải các vấn đề về hành vi và nhận thức.

Mẹ dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ làm con bị các rối loạn hô hấp, khó bú, run rẩy. Các triệu chứng này xuất hiện khiến việc chăm sóc trẻ nhỏ trở nên khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Một số nghiên cứu cho thấy các bé có mẹ mắc trầm cảm cũng đồng thời dễ mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn. Nguy cơ này tăng thêm nếu mẹ bị stress nặng trong thời gian mang thai.

Mặc dù ảnh hưởng của trầm cảm với trẻ chưa được khẳng định hoàn toàn, nhưng những nguy cơ tiềm ẩn không nên bị coi nhẹ. Mẹ bầu cần nhận được sự hỗ trợ y tế kịp thời để giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực.

Người bị trầm cảm cần làm gì trước khi mang thai?

Quyết định mang thai trong lúc đang sống chung với trầm cảm, việc chuẩn bị kỹ lưỡng và cẩn trọng là vô cùng cần thiết để đảm bảo một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.

1. Lập kế hoạch sinh con

Việc lập kế hoạch mang thai khi đã từng hoặc đang mắc trầm cảm cần sự cân nhắc kỹ lưỡng cũng như nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Chọn thời điểm phù hợp, chăm sóc thai kỳ chu đáo và chuẩn bị sinh con đúng cách là bước đầu giúp thai kỳ diễn ra an toàn nếu chị em đang điều trị trầm cảm, bởi một số loại thuốc gây ảnh hưởng đến thai nhi.

Nếu đang chữa trị trầm cảm, việc mang thai mà không có sự chuẩn bị trước là rất rủi ro. Các loại thuốc chống trầm cảm có thể để lại tác động tiêu cực đến sức khỏe của em bé. Tốt nhất là chỉ nên mang thai khi bệnh đã ổn định trong ít nhất một năm để giảm thiểu rủi ro.

2. Thăm khám bác sĩ chuyên khoa tâm thần

Việc gặp bác sĩ chuyên khoa tâm thần khi mang thai giúp phụ nữ theo dõi và chăm sóc sức khỏe tâm lý một cách an toàn. Nếu có bất kỳ dấu hiệu lo âu nào, việc trao đổi kịp thời sẽ giúp tránh được cảm giác cô lập và giảm bớt áp lực.

Bác sĩ có thể hướng dẫn chị em hiểu biết về những rủi ro hoặc ảnh hưởng của thuốc điều trị trầm cảm đối với thai kỳ. Qua đó, người bệnh sẽ được tư vấn cách chăm sóc tâm lý bản thân cũng như tạo ra môi trường tốt cho cả mẹ lẫn bé. Đồng thời:

• Trao đổi với bác sĩ về loại thuốc đang sử dụng và tác động của chúng đến sức khỏe của bé
• Hỏi về những thay đổi tâm lý xảy ra trong suốt thai kỳ và cách kiểm soát chúng
• Nhờ bác sĩ tư vấn cách giảm thiểu rủi ro cho thai kỳ từ khía cạnh sức khỏe tinh thần
• Xác định nguồn hỗ trợ và sự chăm sóc từ người thân trong thời gian mang thai
• Hỏi bác sĩ cách lập kế hoạch chăm sóc sức khỏe tổng thể cho bản thân và thai nhi

3. Cẩn trọng khi dùng thuốc chống trầm cảm

Việc dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ mang lại một số lợi ích quan trọng cho người mẹ cần được nhấn mạnh như sau:

• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) gồm sertraline, fluoxetine và citalopram giúp cân bằng hóa chất trong não
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI) bao gồm venlafaxine và duloxetine được chỉ định cho những người không đáp ứng tốt với SSRI
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng amitriptyline và nortriptyline được sử dụng trong trường hợp trầm cảm nặng không thuyên giảm
• Bupropion hỗ trợ cai thuốc lá và điều trị trầm cảm khi các thuốc khác không hiệu quả

Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc chống trầm cảm cũng có một số rủi ro cần lưu ý để bảo vệ mẹ và bé trong thai kỳ. Các nghiên cứu cho thấy một số nhóm thuốc có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, cụ thể:

• SSRI paroxetine làm tăng nguy cơ dị tật tim bẩm sinh
• SNRI nếu sử dụng vào cuối thai kỳ sẽ gây biến chứng chảy máu sau sinh
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng liên quan đến nguy cơ dị tật và xuất huyết khi sử dụng ở cuối thai kỳ
• Bupropion dễ làm tăng nguy cơ dị tật tim ở trẻ

Trong quá trình điều trị, việc trao đổi cặn kẽ với bác sĩ là vô cùng cần thiết để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

• Trao đổi về các loại thuốc đang sử dụng và ảnh hưởng của chúng đến sức khỏe của thai nhi
• Nhờ tư vấn về cách thức quản lý dùng thuốc trầm cảm trong thai kỳ
• Hỏi về những nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng thuốc
• Cần rõ ràng về các loại thuốc rối loạn tâm thần từng dùng và mức độ ảnh hưởng của thuốc đó
• Lên kế hoạch cho việc điều trị bằng thuốc lâu dài trong và sau sinh

Vậy thai phụ bị trầm cảm nên tránh sử dụng paroxetine và các nhóm thuốc ức chế monoamin oxydase (MAOI) như tranylcypromine và phenelzine. Những loại thuốc này có thể gây khuyết tật tim thai và cản trở sự phát triển của thai nhi, do đó cần thận trọng tuyệt đối khi sử dụng trong thai kỳ.

4. Điều chỉnh lối sống

Điều chỉnh lối sống là một phần quan trọng giúp chị em phụ nữ kiểm soát và phòng ngừa bệnh trầm cảm, nhất là trước khi bước vào giai đoạn mang thai.

• Thắt chặt mối quan hệ tình cảm trong gia đình, xây dựng kết nối bền chặt và hỗ trợ lẫn nhau
• Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tự nhắc nhở bản thân về nhiều điều tích cực trong cuộc sống
• Tránh xa tác nhân gây căng thẳng, áp lực bằng cách thư giãn qua nghe nhạc, đọc sách, tắm nước ấm, chăm sóc cơ thể, làm việc điều độ và duy trì giấc ngủ chất lượng
• Tập sống trọn vẹn với hiện tại, không bám víu vào quá khứ, không lo lắng thái quá về tương lai
• Nhận thấy dấu hiệu bất thường về sức khỏe tinh thần, thể chất nên chủ động thăm khám bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời

Có nên ngừng thuốc khi muốn mang thai?

Tự ý ngưng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ có thể khiến tình trạng trầm cảm trở nên nghiêm trọng hơn. Việc duy trì hay điều chỉnh liều lượng cần được thực hiện theo hướng dẫn chuyên môn để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Ngừng thuốc đột ngột trong quá trình điều trị trầm cảm gây ra biến chứng không mong muốn như mất ngủ, lo âu, trầm cảm nặng hơn. Ngoài ra, các triệu chứng cai thuốc có thể làm tinh thần thêm bất ổn. Vì thế, bất kỳ thay đổi nào trong việc dùng thuốc cũng cần có sự giám sát và đồng ý của bác sĩ.

Duy trì liên lạc thường xuyên với bác sĩ khi mang thai là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn sức khỏe tổng thể. Trong suốt thai kỳ, các mẹ nên khám thai đều đặn và trao đổi chi tiết về tình trạng tâm lý của mình. Điều này giúp bác sĩ đưa ra những điều chỉnh kịp thời, tránh các rủi ro không đáng có.

Muốn mang thai nên hỏi gì khi gặp bác sĩ?

Nếu có ý định mang thai khi đang bị trầm cảm, hãy thảo luận với bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ lẫn bé. Các câu hỏi nên được đặt ra nhằm làm rõ hơn kế hoạch điều trị, tác động của thuốc,…. giúp chuẩn bị cho một thai kỳ khỏe mạnh.

1. Thuốc chống trầm cảm tôi đang dùng có ảnh hưởng gì đến thai nhi không?
2. Khi nào là thời điểm thích hợp nhất để tôi bắt đầu cố gắng mang thai?
3. Nếu muốn ngừng thuốc, tôi nên làm như thế nào để đảm bảo an toàn?
4. Nếu tôi muốn thay đổi loại thuốc, có loại nào an toàn hơn cho phụ nữ mang thai không?
5. Tôi có thể làm gì để giảm thiểu ảnh hưởng của trầm cảm đến sự phát triển của bé?
6. Tôi cần chuẩn bị những xét nghiệm nào trước khi mang thai?

Việc mang thai khi đang bị trầm cảm cần được suy nghĩ và cân nhắc kỹ lưỡng. Với sự đồng hành của bác sĩ và gia đình, mọi khó khăn có thể được giảm bớt, giúp hành trình làm mẹ trở nên an toàn và trọn vẹn hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Trầm cảm sau khi bị sảy thai và cách vượt qua
• 10 cách phòng ngừa trầm cảm khi mang thai cho mẹ bầu
• Rối loạn tiền đình khi mang thai: Cách khắc phục và lưu ý

Nguồn tham khảo:

• tamanhhospital.vn, hongngochospital.vn, vinmec.com,….
• https://www.marchofdimes.org/find-support/topics/pregnancy/depression-during-pregnancy