Trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không?

Chậm nói thường làm một trong những triệu chứng đầu tiên của hội chứng tự kỷ tuy nhiên không không phải bé nào gặp tình trạng này cũng là tự kỷ. Các vấn đề khác về chức năng thính giác hay miệng cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng này. Trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác để xác định chính xác hơn.

Trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không?

Các nghiên cứu cho thấy các nguyên nhân chính gây tự kỷ có thể liên quan chủ yếu đến yếu tố gen di truyền hoặc các tác động từ môi trường lên người mẹ trong quá trình mang thai. Tuy nhiên vẫn chưa thể xác định rõ về cơ chế gây bệnh cũng như mã gen di truyền có liên quan đến tự kỷ nên tất cả các thông tin này vẫn chỉ là giả thuyết. Điều này cũng gây ra rất nhiều khó khăn trong điều trị.

Theo các bác sĩ, thời điểm để điều trị tự kỷ tốt nhất là trong giai đoạn từ 12- 36 tuổi. Phát hiện các dấu hiệu trẻ tự kỷ nhẹ trong giai đoạn này và có hướng điều trị đúng cách sẽ nâng cao nhận thức cho trẻ, tăng cường khả năng ngôn ngữ và hành vi. Trong đó một trong các dấu hiệu đầu tiên của tự kỷ chính là chậm nói. Trẻ có thể không nói được 1 từ đơn dù đã 16 tháng tuổi, khả năng giao tiếp và hiểu cha mẹ nói gì cũng rất hạn chế.

Chậm nói cùng khả năng ngôn ngữ yếu kém cũng khiến bé giảm các tương tác xã hội, khó kết bạn, không gần gũi với cha mẹ và các hành vi cũng không thực hiện đúng mực do bé không hiểu cách sử dụng. Ngoài ra bé cũng không phản ứng lại với những lời nói, tiếng gọi từ ch mẹ. Vậy trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không?

Thực tế với câu hỏi trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không thì câu là lời là có thể, nhưng không phải hoàn toàn. Chậm nói cũng có thể tách biệt riêng thành chậm nói đơn thuần hoặc có liên quan đến các rối loạn phát triển ngôn ngữ. Chậm nói chắc chắn là biểu hiện của tự kỷ nhưng không phải trẻ nào bị chậm nói cũng bị tự kỷ. Phụ huynh cần có cách phân biệt trẻ chậm nói và trẻ tự kỷ để có hướng điều trị chính xác.

Một số nguyên nhân khác cũng có thể gây ra chứng chậm nói ở trẻ nhỏ bao gồm

• Gặp các vấn đề về lưỡi, miệng hay thính lực, chẳng hạn như hở hàm ếch, thắng lưỡi, viêm tai giữa, hay các các vấn đề liên quan đến nhận và xử lý âm thanh
• Vấn đề tâm lý chẳng hạn như trẻ thiếu sự quan tâm, không được cha mẹ nói chuyện thường xuyên, bị sang chấn tâm lý khi còn nhỏ. Trẻ thiếu sự quan tâm cha mẹ và thường xuyên sử dụng máy tính, điện thoại hay các thiết bị công nghệ khác cũng rất dễ bị chậm nói
• Trẻ bị thiếu chất, đặc biệt là canxi cũng có thể chậm nói hơn so với các trẻ đồng trang lứa, tuy nhiên thường khá dễ khắc phục
• Các vấn đề chậm nói có liên quan đến rối loạn ngôn ngữ như chậm phát triển nói chung, hội chứng khó học hay khuyết tật trí tuệ..

Các nghiên cứu cũng cho rằng tự kỷ là vấn đề có liên quan đến não bộ và thần kinh trong khi chậm nói là vấn đề liên quan đến ngoại thần kinh. Chậm nói đơn thuần có thể khắc phục sớm nhưng với tự kỷ cần phải có một thời gian rất dài, thậm chí là suốt đời.

Để xác định trẻ bị chậm nói là biểu hiện của tự kỷ cần đảm bảo bé có ít nhất 3 trong các yếu tố sau

• Thiếu khả năng giao tiếp ngôn ngữ, trẻ 12 tháng tuổi vẫn chưa bập bẹ, 24 tháng tuổi vẫn chưa nói được rõ hai câu, không chủ động nói chuyện
• Không biểu lộ cảm xúc, thích chơi 1 mình, thích quan sát đồ vật
• Có xu hướng lặp đi lặp lại một câu nói, một cử chỉ hay hành vi nào đó, chẳng hạn như vỗ tay hay vặn xoắn tay
• Giảm khả năng tương tác với xã hội, bé không chơi với các bạn đồng trang lứa, không quan tâm khi được cha mẹ gọi mà chỉ thích chơi một mình
• Có sự nhạy cảm thái quá trong âm thanh hay ánh sáng
• Có hứng thú với 1 thứ nhất định nào đó và chỉ muốn chơi cùng thứ đó

Để xác định liệu chậm nói đó có phải là dấu hiệu của tự kỷ thì bác sĩ cần phải theo dõi thêm rất nhiều, có thể phải kéo dài trong 3 tháng mới có được những phán đoán chính xác. Vì vậy nói chung để biết chính xác trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không phụ huynh cần đưa con trẻ đến các bệnh viện lớn, có đầy các biết bị y tế hiện đại cùng bác sĩ giỏi để giải đáp chính xác nhất băn khoăn này.

Làm sao để cải thiện ngôn ngữ ở cả trẻ chậm nói và trẻ tự kỷ

Tùy từng nguyên nhân và tình trạng mà các biện pháp xử lý sẽ khác nhau, nhưng quan trọng là gia đình cần dành nhiều sự quan tâm chăm sóc con nhiều hơn, cố gắng nói chuyện và diễn tả cho con hằng ngày để con thực sự hiểu được ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình thể, biểu đạt cảm xúc qua ánh mắt.

Ngoài ra phụ huynh cũng nên đưa con đi thăm khám sớm. Nếu là chậm nói đơn thuần nhưng kiểm tra các chức năng của lưỡi, miệng hay thính giác vẫn bình thường thì phụ huynh nên đưa con đi khám tâm lý để phòng tránh các nguyên nhân liên quan đến tâm lý. Riêng với trẻ tự kỷ thì việc điều trị gặp khó khăn hơn rất nhiều, bé cần phải đến các cơ sở giáo dụng chuyên biệt để rèn luyện các kỹ năng, nhận thức cần thiết như người bình thường.

Dù là liên quan đến vấn đề nào thì chậm nói cũng gây ra rất nhiều rào cản cho sự phát triển và nhận thức của trẻ nhỏ trong những năm tháng đầu đời nên cần có biện pháp cải thiện càng sớm càng tốt. Không nên tự ý chẩn đoán hay điều trị tại nhà nếu không đúng cách sẽ làm bệnh ngày càng trầm trọng hơn.

Sự quan tâm và chăm sóc của gia đình trong những năm tháng đầu đời có mối liên quan mật thiết đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn giải đáp băn khoăn về trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không. Gia đình khi phát hiện con có các triệu chứng bất thường về mọi mặt cần nhanh chóng đưa con đến bệnh viện để kịp thời điều trị.