Hội chứng sợ ánh sáng (Photophobia) & Cách khắc phục

Nếu đã từng phải che mặt khi ra ngoài nắng, cảm thấy nhức mắt khi ở trong môi trường có ánh sáng mạnh thì rất có thể bạn đang trải qua hội chứng sợ ánh sáng (Photophobia). Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng này và đâu là dấu hiệu nhận biết để kịp thời có biện pháp ngăn ngừa?

Hội chứng sợ ánh sáng (Photophobia) là gì?

Hội chứng sợ ánh sáng (Photophobia) là tình trạng nhạy cảm cực kỳ với ánh sáng, khiến mắt một người cảm thấy đau, khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh. Thực tế, đây không phải là nỗi sợ ánh sáng theo nghĩa đen mà là triệu chứng do các vấn đề y tế hoặc tác động của thuốc đến chức năng mắt và hệ thần kinh.

Những người mắc chứng này thường phải nheo mắt, chảy nước mắt và cảm giác ánh sáng trở nên “quá sáng.” Trong trường hợp nghiêm trọng, người bệnh thấy đau đớn, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày, đặc biệt khi phải tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng nhân tạo.

Sợ ánh sáng không chỉ là cảm giác khó chịu bình thường mà còn là dấu hiệu của các tình trạng bệnh lý cần được chú ý. Chứng nhạy cảm này xuất hiện dưới ánh sáng mặt trời chói chang hoặc trong điều kiện ánh sáng nhân tạo vừa phải. Ở một số người, nó có thể trở nên tồi tệ hơn khi có liên quan đến vấn đề đau nửa đầu.

Nguyên nhân gây ra hội chứng sợ ánh sáng

Chứng sợ ánh sáng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến các vấn đề sức khỏe, bệnh tật về mắt, tình trạng thần kinh,…. Cụ thể những yếu tố gây ra hội chứng như sau:

• Chứng đau nửa đầu (Migraine):

Chứng đau nửa đầu là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hội chứng sợ ánh sáng. Chúng có thể bị kích hoạt bởi nhiều yếu tố như thay đổi nội tiết tố, thực phẩm, căng thẳng, thay đổi môi trường. Ngoài ra, người bị đau nửa đầu cũng thường trải qua các triệu chứng như buồn nôn và nhạy cảm với ánh sáng.

• Các bệnh về não:

Viêm não, viêm màng não, xuất huyết dưới màng nhện là những bệnh lý có thể gây tổn thương cho hệ thần kinh. Đồng thời ảnh hưởng đến dây thần kinh và vùng não liên quan đến thị lực, dẫn đến cảm giác sợ ánh sáng.

• Các vấn đề về mắt:

Trầy xước giác mạc do cát, bụi bay vào mắt dẫn đến tình trạng loét giác mạc nếu không được điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, tình trạng viêm củng mạc (phần trắng mắt) gây ra các triệu chứng như đau mắt, chảy nước mắt và mờ mắt.

Hơn nữa, viêm kết mạc (còn gọi là đau mắt đỏ) thường do nhiễm trùng hoặc dị ứng, với các triệu chứng như ngứa, đỏ và sợ ánh sáng. Ngoài ra, hội chứng khô mắt khi không sản xuất đủ nước mắt, dẫn đến tình trạng khô và khó chịu. Và những người có màu mắt nhạt thường nhạy cảm hơn với ánh sáng do thiếu sắc tố bảo vệ.

• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra chứng sợ ánh sáng như benzodiazepin (Valium), Barbiturat, Haloperidol dùng để điều trị tâm thần phân liệt, Chloroquine trị sốt rét.
• Vấn đề tâm lý: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng chứng sợ ánh sáng có thể liên quan đến các tình trạng tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hoảng sợ.
• Các bệnh lý thần kinh khác: Co thắt mí mắt, tổn thương đồi thị, chấn thương sọ não có thể gây ra cảm giác nhạy cảm với ánh sáng do tổn thương dây thần kinh.
• Dị ứng: Các phản ứng dị ứng có thể gây ra sưng, ngứa và đau mắt, dẫn đến cảm giác sợ ánh sáng.

Triệu chứng của hội chứng sợ ánh sáng

Những cơn chói mắt, buồn nôn, cảm giác mệt mỏi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của chứng sợ ánh sáng:

• Cảm thấy đau nhức, rát bỏng ở mắt khi tiếp xúc với ánh sáng
• Thường phải nheo mắt, chớp mắt nhiều khi ánh sáng quá mạnh
• Thường cảm thấy chói mắt và khó chịu khi nhìn vào ánh sáng mặt trời, đèn huỳnh quang
• Cảm giác mắt quá khô, ngứa và thậm chí muốn nhắm mắt lại để tránh ánh sáng
• Đau đầu dữ dội, đặc biệt ở những người mắc chứng đau nửa đầu
• Nước mắt chảy ra từ đôi mắt, phải liên tục lau nước mắt
• Cảm thấy buồn nôn, nôn mửa khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh
• Mắt có thể bị đỏ và sưng do kích ứng bởi ánh sáng
• Cảm giác lo lắng, cáu gắt khi nghĩ đến việc ra ngoài vào ban ngày
• Khó đọc hoặc nhìn vào hình ảnh, văn bản khi ánh sáng quá mạnh

Ảnh hưởng của chứng sợ ánh sáng

Mặc dù không nghiêm trọng về mặt y khoa, nhưng tình trạng sợ ánh sáng có thể trở nên nặng hơn do các vấn đề sức khỏe khác. Những người mắc chứng Photophobia thường phải chịu đựng nhiều khó khăn trong cuộc sống như tránh nơi có ánh sáng mạnh đến việc sử dụng kính râm hay mũ rộng vành để bảo vệ mắt.

Hơn nữa, chứng sợ ánh sáng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ánh sáng mạnh có thể làm gián đoạn giấc ngủ của người bệnh, khiến họ khó ngủ, không có giấc ngủ sâu. Nó gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.

Chất lượng cuộc sống của người mắc chứng sợ ánh sáng cũng giảm sút. Chẳng hạn việc hạn chế tham gia vào các hoạt động ngoài trời như đi dạo, chơi thể thao. Ánh sáng từ màn hình máy tính, điện thoại cũng gây ảnh hưởng không nhỏ đến công việc và học tập. Tất cả những yếu tố này dẫn đến các vấn đề tâm lý như trầm cảm và rối loạn lo âu.

Chẩn đoán hội chứng sợ ánh sáng

Để chẩn đoán chứng sợ ánh sáng, bác sĩ nhãn khoa sẽ tiến hành kiểm tra mắt toàn diện. Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tìm hiểu về tiền sử bệnh lý bao gồm cả việc người bệnh hay người thân có mắc chứng đau nửa đầu hay không. Qua đó, bác sĩ sẽ đánh giá chức năng mắt và nhận biết các vấn đề có thể gây ra tình trạng nhạy cảm với ánh sáng.

Trong quá trình chẩn đoán, bác sĩ sẽ sử dụng một số bài kiểm tra mắt để đánh giá tình trạng, phát hiện vấn đề tiềm ẩn liên quan đến thị lực:

• Kiểm tra đèn khe để xem xét tình trạng bề ngoài và bên trong mắt
• Kiểm tra phản ứng của đồng tử với ánh sáng và khả năng giãn đồng tử để có cái nhìn rõ hơn về các bộ phận bên trong mắt.

Ngoài kiểm tra mắt, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm khác để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra chứng sợ ánh sáng. Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Đo nhãn áp để kiểm tra áp lực trong mắt
• Chụp cắt lớp quang học (OCT) để phát hiện tình trạng võng mạc
• Chụp mạch huỳnh quang để kiểm tra mạch máu trong mắt.

Nếu cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu hoặc chụp MRI não để xem xét tình trạng viêm, nhiễm trùng liên quan.

Cách khắc phục hội chứng sợ ánh sáng

Ánh sáng vốn là một phần tự nhiên trong sinh hoạt lại trở thành nỗi ám ảnh đối với những người mắc phải hội chứng này. Tuy nhiên, có nhiều phương pháp khác nhau để khắc phục và giảm thiểu triệu chứng cụ thể như sau:

1. Điều trị nguyên nhân

Một trong những cách khắc phục hiệu quả nhất là điều trị nguyên nhân gây ra hội chứng sợ ánh sáng. Nếu triệu chứng xuất phát từ các vấn đề về mắt như viêm, đục thủy tinh thể thì bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhỏ mắt, thuốc bôi và phẫu thuật.

Đối với các rối loạn thần kinh, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu sẽ giúp cải thiện tình trạng. Ngoài ra, nếu triệu chứng là do tác dụng phụ của thuốc, việc ngừng thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết.

Đối với những người tiếp xúc với hóa chất, việc sử dụng dụng cụ bảo hộ và tránh tiếp xúc là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.

2. Tâm lý trị liệu

Liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể hỗ trợ rất lớn cho những người mắc hội chứng sợ ánh sáng. Thông qua CBT, bệnh nhân học cách kiểm soát nỗi sợ hãi và lo lắng liên quan đến ánh sáng để trở nên tự tin hơn khi gặp ánh sáng mạnh.

Ngoài ra, liệu pháp thư giãn cũng có thể giúp giảm căng thẳng và lo âu, từ đó làm giảm các triệu chứng của hội chứng này. Những phương pháp này không chỉ giúp bệnh nhân đối phó với nỗi sợ mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.

3. Sử dụng thuốc

Các loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc an thần có thể được kê đơn để giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn.

• Bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhỏ mắt, gel, thuốc mỡ để làm dịu cảm giác khó chịu ở mắt.
• Nếu hội chứng sợ ánh sáng liên quan đến chứng đau nửa đầu, việc sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn hoặc theo toa cũng có thể cần thiết.

Hơn nữa, các phương pháp như kích thích thần kinh bằng điện xuyên da (TENS) hoặc tiêm độc tố Botulinum A đã cho thấy hiệu quả trong một số trường hợp không đáp ứng với thuốc.

Cách phòng ngừa hội chứng sợ ánh sáng

Hội chứng sợ ánh sáng có thể gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, nhưng việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm thiểu triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

• Tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp và bật đèn trong nhà ở mức độ sáng vừa phải
• Đeo kính râm chống tia UV khi ra ngoài trời để bảo vệ mắt
• Sử dụng rèm cửa, kính màu để giảm lượng ánh sáng vào trong nhà
• Nhắm mắt hoặc đeo kính tối màu để giảm kích ứng và cảm giác đau đớn
• Điều chỉnh độ sáng màn hình máy tính, điện thoại để tránh ánh sáng chói
• Hạn chế sử dụng ánh sáng huỳnh quang, thay vào đó là ánh sáng tự nhiên, ánh sáng ấm
• Rửa tay thường xuyên và tránh chạm vào mắt để ngăn ngừa nhiễm khuẩn
• Dùng thử các bóng đèn có thể điều chỉnh độ sáng để tạo ra không gian thoải mái hơn
• Đội mũ rộng vành khi ra ngoài để bảo vệ mắt khỏi ánh sáng chói
• Sử dụng thuốc nhỏ mắt để tránh tình trạng khô mắt
• Ngủ đủ giấc và duy trì thói quen ngủ đúng giờ để cải thiện sức khỏe mắt
• Tham khảo ý kiến bác sĩ về trường hợp bệnh mắt nghiêm trọng

Trong thế giới ngày nay, hội chứng sợ ánh sáng (Photophobia) có thể trở thành một trở ngại lớn cho nhiều người. Tuy nhiên, với sự chú ý kịp thời và chăm sóc đúng đắn, người bệnh có thể tìm được cách thích nghi và giảm thiểu triệu chứng của bệnh.

Có thể bạn quan tâm:

• Hội chứng sợ số 13 (Triskaidekaphobia) là gì? Điều cần biết
• Hội chứng sợ mưa (Ombrophobia): Tác hại và cách vượt qua
• Hội chứng sợ qua đường (Agyrophobia): Làm sao khắc phục?

Các nguồn tham khảo:

• https://www.verywellhealth.com/overview-of-photophobia-4586489
• https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/photophobia