Hội chứng Todd – Hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên là gì?

Hội chứng Todd hay hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên là rối loạn thần kinh khá hiếm gặp. Người mắc hội chứng này có cảm nhận méo mó về hình dáng, kích thước, độ xa gần của các đồ vật và những bộ phận trên cơ thể. Triệu chứng có thể tự thuyên giảm theo thời gian nhưng vẫn cần điều trị để nâng đỡ tinh thần và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Hội chứng Todd (Alice ở xứ sở thần tiên) là gì?

Hội chứng Todd (Todd’s Syndrome) là một dạng rối loạn thần kinh vô cùng hiếm gặp, đặc trưng bởi sự méo mó, bất thường trong cảm nhận về thời gian và không gian. Người mắc hội chứng này cảm nhận bản thân có kích thước lớn hoặc nhỏ hơn, đồng thời nhận thấy đồ vật đang dịch chuyển và ở vị trí xa/ gần không đúng với thực tế.

Hội chứng Todd không có liên quan đến ảo giác, hoang tưởng và các vấn đề thị giác. Nguyên nhân trực tiếp được cho là có liên quan đến những thay đổi bên trong não bộ, từ đó gây ra bất thường trong hoạt động xử lý thị giác.

Hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên (Alice in Wonderland Syndrome –  AIWS) là một rối loạn thần kinh làm thay đổi cách não nhận thức và xử lý thông tin có triệu chứng giống với nội dung của bộ truyện Alice ở xứ sở thần tiên.

Tiến sĩ, Bác sĩ tâm thần người Anh John Todd là người đầu tiên đề cập đến hội chứng Todd. Khi thấy dấu hiệu của bệnh giống với nội dung của bộ truyện Alice ở xứ sở thần tiên, bác sĩ đã đặt cho hội chứng Todd cái tên vô cùng đặc biệt này.

Theo thống kê, hội chứng Todd chủ yếu gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Các triệu chứng của bệnh thường tự thuyên giảm sau một thời gian (khoảng vài năm) và hiếm khi tiến triển suốt đời. Tuy nhiên, méo mó trong cảm nhận không gian sẽ gây ảnh hưởng đến nhiều giác quan bao gồm thính giác, thị giác, xúc giác,… khiến cho tâm lý và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Dù chưa có thống kê chính thức nhưng các chuyên gia tin rằng, có ít nhất 10% dân số đã từng trải qua hội chứng Todd nhưng không hề nhận ra. Tuy nhiên, chỉ có một số ít trong đó chịu ảnh hưởng của bệnh do tình trạng xuất hiện thường xuyên.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng Todd

Hội chứng Todd có triệu chứng khá đa dạng, trong đó phổ biến nhất là tình trạng biến dạng kích thước (kích thước của bản thân, các bộ phận cơ thể và những đồ vật xung quanh). Ngoài ra, một số người còn có cảm nhận sai về độ xa – gần của đồ vật và cảm nhận về thời gian cũng bị méo mó.

Triệu chứng của hội chứng Todd ở từng trường hợp là khác nhau. Tuy nhiên nhìn chung, bệnh nhân sẽ có những triệu chứng như sau:

• Micropsia (vật thể nhỏ hơn thực tế): Bệnh nhân có thể cảm nhận bản thân và những đồ vật xung quanh nhỏ hơn so với thực tế.
• Macropsia (vật thể lớn hơn so với thực tế): Ngược lại với Micropsia, một số trường hợp cảm nhận bản thân có kích thước khổng lồ. Những đồ vật xung quanh có kích thước lớn hơn không đúng với thực tế. Một số bệnh nhân vừa có cả triệu chứng Macropsia và Micropsia.
• Teleopsia (vật thể xa hơn so với thực tế): Teleopsia là triệu chứng khá phổ biến ở hội chứng Todd. Tình trạng này đặc trưng bởi hiện tượng bệnh nhân cảm nhận vật thể ở xa hơn so với thực tế. Chẳng hạn như cây bút ở trước mặt nhưng người bệnh lại cảm nhận rằng đồ vật này đang ở rất xa so với vị trí đang đứng.
• Pelopsia (vật thể gần hơn so với thực tế): Bệnh nhân cũng có thể có cảm giác vật thể gần hơn so với thực tế. Việc xác định không chính xác độ xa – gần của đồ vật khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, học tập, công việc.
• Metamorphopsia (cảm nhận sai về đường thẳng): Người mắc hội chứng Todd không thể cảm nhận được đường thẳng. Do cảm nhận về không gian bị méo mó, bệnh nhận nhìn đường thẳng thành những đường cong vênh, gợn sóng.

Ngoài những triệu chứng điển hình, hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên còn có một số biểu hiện khác như:

• Nhìn thấy các dải màu sắc đang chuyển động xung quanh
• Một số người gặp phải tình trạng biến dạng âm thanh (âm thanh lớn hoặc nhỏ hơn so với thực tế). Ngoài cường độ, cao độ của âm thanh cũng có thể thay đổi (chẳng hạn như người bệnh nghe được âm thanh trầm hoặc cao hơn so với thực tế).
• Cảm nhận sai về thời gian, nhận thấy thời gian trôi đi quá nhanh hoặc quá chậm.
• Vì cảm nhận sai về không gian xung quanh nên người bệnh thường phải đối mặt với tình trạng mất khả năng phối hợp, kiểm soát tay chân. Tình trạng này gây ra rất nhiều phiền toái trong cuộc sống và ảnh hưởng đáng kể đến tâm trạng.
• Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi di chuyển, tay chân phản xạ vô thức và không thể kiểm soát các cơ của mình.

Hội chứng Todd ảnh hưởng đến cảm nhận trực quan về không gian xung quanh. Tuy nhiên, một số người có thể gặp phải các vấn đề về thính giác và vận động. Đa phần các trường hợp đều xuất hiện cơn đau nửa đầu sau khi khởi phát các triệu chứng kể trên.

Các triệu chứng thường xuất hiện riêng biệt, ít khi xảy ra đồng thời. Mỗi triệu chứng sẽ kéo dài khoảng 5 – 20 phút, sau đó trở lại bình thường. Tùy theo tình trạng cụ thể, tần suất và mức độ của triệu chứng sẽ có sự khác biệt đáng kể.

Các trường hợp mắc hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên trong thực tế

Hội chứng Alice xứ sở thần kinh là rối loạn thần kinh hiếm gặp. Dù vậy, đã có khá nhiều trường hợp được ghi nhận trong thực tế.

Bệnh nhân được biết đến nhiều nhất là Rik Hemsley ở Mỹ. Triệu chứng bắt đầu xuất hiện vào năm 1997, lúc này anh ta 21 tuổi và vẫn đang còn là sinh viên. Trong thời gian phát bệnh, anh thường xuyên sử dụng cà phê để có thể thức khuya hoàn thành luận án.

Vào một buổi sáng sau khi thức dậy, Rik Hemsley cảm thấy khó chịu, nôn nao và toàn thân cứng lạnh. Khi đang cố gắng lấy remote điều khiển máy lạnh, anh ta nhận ra bàn chân của mình dài đến tận cửa nhưng chỉ vài giây sau, triệu chứng biến mất. Lúc này Rik Hemsley cho rằng bản thân bị ảo giác do thiếu ngủ.

Tuy nhiên, sau đó tình trạng này xuất hiện ngày càng nhiều với triệu chứng đa dạng hơn như cảm nhận bàn tay dài ra, đồ vật méo mó, sàn nhà bị cong, lõm,… Rik Hemsley đã chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ nhưng các bác sĩ đều không thể xác định được bệnh lý và nguyên nhân.

Hội chứng Todd khiến Rik Hemsley rơi vào căng thẳng, thất vọng và đã giam mình trong nhà. Cho đến một ngày, anh ta nghe đến hội chứng Alice xứ sở thần tiên khi vô tình xem một bộ phim tài liệu. Rik Hemsley quyết định thăm khám lại và bác sĩ đã đưa ra chẩn đoán chính thức. Tuy nhiên ở thời điểm đó, chưa có nhiều lựa chọn điều trị nên anh ta buộc phải tập sống chung với hội chứng kỳ lạ này.

Sau khoảng hơn 10 năm, các triệu chứng tự thuyên giảm. Rik Hemsley chỉ còn gặp phải triệu chứng 1 – 2 lần mỗi tháng. Trong suốt thời gian mắc bệnh, Rik Hemsley thực sự rất chật vật và tâm lý bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Một trường hợp khác khởi phát sớm hơn là cô Abigail Moss với triệu chứng xuất hiện ngay từ khi còn 5 tuổi. Các triệu chứng gặp phải tương tự như Rik Hemsley và cô đã nhiều lần đề cập với bố mẹ. Sau nhiều lần thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán cô bị động kinh và các triệu chứng gặp phải là do ảo giác, hoang tưởng.

Giống như trường hợp của Rik Hemsley, cô Abigail Moss vô tình biết đến hội chứng Todd khi xem một chương trình truyền hình. Sau một thời gian chung sống với bệnh, các triệu chứng thuyên giảm đáng kể. Tần suất các triệu chứng khởi phát chỉ còn 5 lần/ năm.

Tác giả của tác phẩm “Alice xứ sở thần tiên” – Lewis Carroll cũng đã ghi chép trong nhật ký các triệu chứng giống như hội chứng Todd. Đồng thời có nhắc đến việc đến gặp bác sĩ vào năm 1856 – thời điểm trước khi tác phẩm này ra đời. Do đó, các chuyên gia tin rằng, hội chứng Todd thực sự đã xuất hiện từ lâu và chỉ được phát hiện khi tiến sĩ John Todd đề cập.

Nguyên nhân gây hội chứng Todd

Tương tự như các hội chứng hiếm gặp khác, nguyên nhân gây ra hội chứng Todd chưa được biết rõ. Kết quả từ những nghiên cứu đã được thực hiện cho thấy, hội chứng này có liên quan đến các vấn đề ở não bộ nhiễm virus Epstein-Barr, động kinh, đột quỵ, u não, chấn thương vùng đầu,…

Các chuyên gia nhận thấy, nguyên nhân trực tiếp gây ra hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên là do sự nhạy cảm quá mức của não bộ. Cụ thể vùng thùy chẩm (trung tâm xử lý thị giác) có hiện tượng quá nhạy cảm. Sau đó, hiện tượng này lan đến vùng thùy đỉnh (có chức năng phân biệt hình dạng, kích thước).

Sự nhạy cảm quá mức của vùng thùy đỉnh và thùy chẩm chính là nguyên nhân trực tiếp khiến bệnh nhân cảm nhận sai lệch, méo mó về bản thân và không gian xung quanh. Kích thước, độ xa – gần, tốc độ chuyển động, hình dạng,… của mọi thứ xung quanh đều trở nên dị thường.

Hiện tượng nhạy cảm quá mức của não bộ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Sau đây là một số yếu tố được xác định có liên quan đến hội chứng Todd:

• Sử dụng chất gây nghiện, thuốc lá, lạm dụng rượu bia,…
• Mắc chứng đau nửa đầu, rối loạn tiền đình, động kinh, chấn thương não, u não, viêm não,…
• Di truyền cũng là yếu tố góp phần gây ra hội chứng này. Nguy cơ tăng lên đáng kể khi ba mẹ và người thân cận huyết từng có tiền sử mắc hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên.
• Các nghiên cứu về hội chứng Todd hiện mới được thực hiện ở quy mô nhỏ. Kết quả nghiên cứu chỉ dừng lại ở cấp sơ bộ. Dù cần được nghiên cứu thêm nhưng có thể khẳng định viêm nhiễm ở vùng não là nguyên nhân chính gây ra hội chứng Todd ở trẻ em và đau nửa đầu là nguyên nhân chính gây ra tình trạng này ở người lớn.

Hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên có nguy hiểm không?

Dù nghe có vẻ kỳ lạ nhưng hội chứng Todd không quá nguy hiểm. Các triệu chứng thường sẽ kéo dài khoảng 5 – 10 phút sau đó tự thuyên giảm. Tần suất triệu chứng khởi phát sẽ có sự khác biệt ở từng bệnh nhân và có xu hướng thuyên giảm theo thời gian.

Cảm nhận méo mó về không gian xung quanh và kích thước, hình dáng của bản thân ít nhiều sẽ gây phiền toái cho người bệnh. Vì cảm nhận tay, chân và các bộ phận lớn/ nhỏ hơn bình thường nên một số người mất phối hợp tay chân. Trường hợp nặng có thể gặp trở ngại khi đi lại và không thể kiểm soát các cơ trên cơ thể.

Với những bệnh nhân có biểu hiện nghiêm trọng, điều trị nội trú là điều cần thiết. Do ảnh hưởng của hội chứng này nên người bệnh cũng không thể duy trì cuộc sống như trước.

Ở những trường hợp nhẹ hơn, các triệu chứng của hội chứng Todd cũng gây ra những ảnh hưởng nhất định. Trong đó, phần lớn bệnh nhân đều bị tổn thương tâm lý, cảm thấy sợ hãi về căn bệnh mà bản thân đang gặp phải. Một số người cô lập bản thân, không ra khỏi nhà trong một thời gian dài.

Trong thực tế, chưa có ghi nhận về các biến chứng của hội chứng Todd. Tuy nhiên, những khó khăn mà hội chứng này gây ra có thể góp phần phát triển các vấn đề tâm lý, tâm thần như stress, rối loạn lo âu và trầm cảm. Vì vậy, điều trị sớm là cần thiết để có thể hạn chế ảnh hưởng bệnh trong thời gian chờ các triệu chứng tự thuyên giảm.

Chẩn đoán hội chứng Todd

Phần lớn người mắc hội chứng Todd đều chủ động tìm gặp bác sĩ, nhưng đa phần đều bị chẩn đoán nhầm trong vài lần đầu tiên. Khách quan mà nói, hội chứng này khá hiếm gặp nên các bác sĩ sẽ tìm những nguyên nhân phổ biến hơn như động kinh, hoang tưởng,…

Hội chứng Todd sẽ được chẩn đoán bằng cách khai thác các yếu tố nguy cơ (nhiễm trùng não, đau nửa đầu,…) và tổng hợp các triệu chứng bệnh nhân gặp phải. Một số xét nghiệm sau cũng sẽ được thực hiện để hỗ trợ quá trình chẩn đoán:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được thực hiện để xác định tình trạng nhiễm virus Epstein Barr. Ngoài ra, kết quả xét nghiệm này cũng hỗ trợ bác sĩ loại trừ các nguyên nhân khác có thể xảy ra.
• Điện não đồ (EEG): Điện não đồ được thực hiện để phát hiện những bất thường của hoạt động não bộ. Thông qua kết quả, bác sĩ có thể phán đoán các vấn đề mà bệnh nhân có khả năng gặp phải.
• Chụp cộng hưởng từ: Hình ảnh não bộ từ cộng hưởng từ giúp bác sĩ phát hiện u não và các vấn đề bất thường ở não bộ. Do đó, xét nghiệm hình ảnh này gần như không thể thiếu trong quá trình chẩn đoán hội chứng Todd.

Trên thực tế, các bác sĩ sẽ mất khá nhiều thời gian để chẩn đoán hội chứng Alice ở xứ sở thần tiên. Để chẩn đoán đúng, bác sĩ cần phải ghi chép chi tiết triệu chứng trong mỗi lần khám.

Các phương pháp điều trị hội chứng Todd

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị hội chứng Todd. Tuy nhiên, vì hội chứng này đi kèm với một số vấn đề sức khỏe như động kinh, đau nửa đầu,… nên việc điều trị vẫn là cần thiết.

Các phương pháp điều trị có thể không mang lại hiệu quả trong việc giảm triệu chứng. Bù lại, một số liệu pháp nâng đỡ sẽ giúp bệnh nhân củng cố tinh thần để có thể cởi mở hơn khi sống chung với bệnh. Sau một thời gian phát triển, triệu chứng sẽ tự thuyên giảm và chỉ xuất hiện một vài lần trong năm.

Sử dụng thuốc, tâm lý trị liệu là những phương pháp được cân nhắc cho người mắc hội chứng Todd. Bên cạnh đó, người bệnh nên được trang bị kỹ năng thư giãn, giảm stress để hạn chế tần suất triệu chứng bùng phát.

Hội chứng Todd là một trong những hội chứng kỳ lạ và hiếm gặp. Dù các triệu chứng nghe có vẻ đáng sợ nhưng đa phần các trường hợp mắc bệnh đều có thể tự thuyên giảm. Tuy nhiên, gia đình vẫn cần hỗ trợ về mặt tâm lý để bệnh nhân có thể thích nghi, sống chung với bệnh một cách thuận lợi.