Người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì tốt nhất?

Các nghiên cứu cho thấy chế độ dinh dưỡng đóng vai trò tích cực đến quá trình hồi phục và cải thiện trí não đáng kể cho những bệnh nhân tự kỷ. Đồng thời những người mắc hội chứng này cũng rất dễ dị ứng với thực phẩm nên càng cần chú ý hơn. Vậy người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì tốt nhất?

Người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì tốt nhất?

Hiện tại vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây tự kỷ là gì, chỉ tạm xác nhận có thể liên quan đến các yếu tố di truyền và những tác động khi mang thai nên thường gây ra rất nhiều khó khăn trong điều trị. Tự kỷ sẽ theo bệnh nhân đến suốt cuộc đời, tuy nhiên nếu có chế độ chăm sóc tốt thì có thể kiểm soát được các triệu chứng phần nào.

Theo các bác sĩ, khả năng hấp thụ các chất ở bệnh nhân tự kỷ là hoàn toàn khác nhau, họ rất dễ dị ứng với thực phẩm dẫn đến táo bón, nôn mửa. Tuy nhiên việc bổ sung dưỡng chất phù hợp có thể đem đến rất nhiều tác dụng tuyệt vời cho não bộ và thể lực để bệnh nhân có thể cải thiện các triệu chứng. Phụ huynh nên theo dõi thói quen của bé và trao đổi thêm với bác sĩ xem người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì trong từng giai đoạn.

Người bị tự kỷ nên kiêng ăn gì?

Người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì thực sự là một vấn đề khiến phụ huynh rất đau đầu. Bệnh nhân tự kỷ thường khá kén ăn, họ thường chỉ chấp nhận một số thực phẩm được chế biến theo kiểu mà họ thích. Đồng thời bệnh nhân tự kỷ cũng khá nhạy cảm với mùi vị, rất khó để bắt ép họ ăn một thực phẩm nào đó mà họ đã từ chối.

Do đó ngoài các thực phẩm mà người bệnh đã từ chối, gia đình cũng cần phòng tránh một số món ăn có nguy cơ cao gây dị ứng hay gây hại cho quá trình hồi phục của bệnh nhân. Kể cả khi bệnh nhân có cực kỳ thích các món ăn này thì cũng nên hạn chế việc sử dụng vì có thể khiến tâm trạng của họ tụt giảm nhanh chóng.

Đồ ăn từ sữa

Mặc dù sữa là thực phẩm có hàm lượng dưỡng chất vô cùng cao, dễ dàng sử dụng tuy nhiên các thử nghiệm đã cho thấy nó lại không hề tốt cho người bị tự kỷ. Đạm Casein từ sữa khi kết hợp với các acid dịch vị từ dạ dày sẽ làm sản sinh exorphin. Chất Exorphin này khi đi lên hệ thần kinh có thể gây ra các hậu quả như sương mù não (Brain Fog) khiến bệnh nhân tự kỷ trở nên mơ hồ, kém tập trung với những hành vi của bản thân.

Việc loại bỏ sữa và các chế phẩm từ sữa đã đem đến tác dụng cải thiện tốt hơn hẳn cho những bệnh nhân tự kỷ. Tuy nhiên, cần chú ý rằng đạm casein chỉ xuất hiện trong các loại sữa động vật. Vì vậy nếu cần thiết cho người bệnh dùng sữa gia đình nên ưu tiên lựa chọn các loại sữa hạt, sữa có nguồn gốc thực vật để đảm bảo an toàn hơn.

Các món ăn từ bắp

Người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì cũng cần chú ý tránh xa các món ăn với bắp. Theo các bác sĩ các acid béo có trong bắp ngô được đánh giá là không tốt cho sức khỏe của người bệnh. Một lý do nữa là việc trồng cấy bắp ngô thường có nguy cơ sử dụng hàm lượng phân bón và thuốc trừ sâu cao. Vì vậy nếu có nhu cầu ăn bắp nên lựa chọn những sản phẩm an toàn, chất lượng, có nguồn gốc rõ ràng.

Đồ ăn chứa gluten

Đồ ăn chứa gluten được cho là có thể tác động xấu lên hệ thần kinh của bệnh nhân ASD. Việc nạp các thực phẩm này có thể khiến người bệnh sản xuất ra kháng thể với gluten và làm tăng nguy cơ gây viêm não với một số triệu chứng điển hình như buồn nôn, lú lẫn, mất trí nhớ,… Ngoài a Gluten cũng không tốt cho hệ tiêu hóa của những người bị ASD.

Một số thực phẩm có chứa nhiều gluten như các sản phẩm từ bánh mì, lúa mạch.. Tuy nhiên các thực phẩm này cũng có chứa nhiều vitamin và chất xơ quan trọng nên gia đình cần trao đổi thêm với bác sĩ để ngăn ngừa nguy cơ bị thiếu chất.

Thực phẩm có nguồn gốc đậu nành

Nước tương, sữa đậu nành, đậu phụ, dầu ăn từ đậu nành cũng thuộc nhóm các bệnh nhân ASD nên kiêng ăn. Các nghiên cứu cho thấy việc dùng đậu nành trong chế độ ăn của người bệnh tự kỷ có thể gây ra các vấn đề về dị ứng và một số ảnh hưởng khác. Nguyên nhân được cho là các sản phẩm từ đậu nành thường có liên quan đến yếu tố biến đổi gen trong quá trình nuôi cấy hay sản xuất. Điều này có thể làm tồi tệ hơn tình trạng của bệnh nhân.

Các thử nghiệm cũng cho thấy việc loại bỏ đậu nành ra khỏi chế độ ăn thường đem đến rất nhiều kết quả tích cực trên bệnh nhân tự kỷ.

Các thực phẩm nhiều đường hay chứa các hương liệu nhân tạo

Trên thực tế các món ăn quá nhiều đường hay được có liên quan đến việc sử dụng các hương liệu nhân tạo cũng chưa bao giờ là tốt với sức khỏe con người. Các nhóm thực phẩm này vừa dễ gây béo phì, vừa làm tổn hại đến xương khớp, dễ gây ra các phản ứng viêm nên thường không được khuyến khích sử dụng quá nhiều.

Đặc biệt trên bệnh tự kỷ, đường có thể gây viêm, khiến các hoạt động tại tế bào não trở nên bất thường đồng thời làm tăng sản xuất insulin trên bề mặt của tế bào não với số lượng lớn. Điều này bệnh nhân giảm sự tập trung suy nghĩ, phán đoán và tăng những hành vi bốc đồng khác. Một nguy cơ nữa là đường có thể gây nghiện khiến bé cực kỳ khó chịu, dễ kích động nếu không được ăn các đồ ngọt.

Các món ăn chứa nhiều đường cũng thường sử dụng thêm các hương liệu để tạo thêm màu sắc và hương vị, đặc biệt là các loại kẹo. Các hóa chất tạo nên hương liệu cũng không hề tốt cho trí não của bệnh nhân một chút nào, do đó nên cần tránh xa càng tốt.

Một nguy cơ khác với bệnh nhân nạp quá nhiều các loại đường tinh chế chính là làm tăng nguy cơ đái tháo đường, trầm cảm khiến bệnh nhân ngày càng trở nên cô lập, tách biệt, rời xa cha mẹ.

Người bị tự kỷ nên ăn gì tốt nhất?

Ngoài các thực phẩm trên, phụ huynh nên tăng cường bổ sung các nhóm chất sau đây để bé tăng cường sức khỏe cả thể chất và trí não

Các thực phẩm giàu Omega 3 và Omega 6

Tự kỷ có liên quan đến các rối loạn hệ thần kinh, do đó việc thiếu hụt Omega 3 và Omega 6 ở bệnh nhân là điều không quá khó hiểu. Một số nghiên cứu cho rằng các khiếm khuyết về enzym tại hệ thống não bộ của bệnh nhân tự kỷ thường khiến việc loại bỏ các chất béo diễn ra nhanh chóng hơn. Do đó bệnh nhân cần phải bổ sung một lượng chất béo lớn hơn để đảm bảo các hoạt động của cơ thể và trí não.

Các thử nghiệm trên thực tế cũng đem đến kết quả rất khả quan trong việc bổ sung EPA để làm chậm lại hoạt động các enzyme bị lỗi. Qua đó có thể giảm các hành vị quá khích, tăng cường nhận thức, trí tưởng tượng, giấc ngủ cũng như sự tập trung ở bệnh nhân tự kỷ.

Các chất béo Omega 3 và Omega 6 cũng là những chất béo lành mạnh rất an toàn. Một số thực phẩm giàu chất này như các loại cá béo (cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá thu..) hay một số nhóm hạt ( hạt điều, hạt lanh, hạt bí ngô.. )

Thực phẩm giàu chất sắt

Sắt là một thành phần quan trọng trong quá trình tái tạo máu tốt để đưa đến cho các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả bộ não. Đồng thời nó còn tham gia vào quá trình tổng hợp và hình thành myelin – một chất dẫn truyền thần kinh vô cùng quan trọng với bệnh nhân tự kỷ. Đây cũng là tiền chất rất nhiều enzym trong cơ thể. Vì vậy việc bổ sung sắt trong chế độ dưỡng chất giúp người bệnh ASD tăng phát triển trí não và thông minh hơn.

Cần chú ý rằng việc thiếu sắt trong giai đoạn mang thai cũng có thể là nguyên nhân gây tự kỷ. Do đó việc bổ sung chất sắt cần tiến hành từ ngay giai đoạn đầu của thời kỳ mang thai để hạn chế tối đa nguy cơ mắc căn bệnh nguy hiểm này.

Các thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ ( thịt heo, thịt bò), các loại rau lá xanh đậm ( rau cải, rau chân vịt, bông cải xanh, đậu xoăn); bơ đậu phộng hay một số loại hạt khác.

Thực phẩm giàu vitamin D

Vitamin D thường đóng vai trò trong quá trình điều hòa hệ miễn dịch trong cơ thể, vì vậy thiếu hụt chất này có thể làm tăng nguy cơ bị các tác nhân bên ngoài xâm nhập, tấn công vào cơ thể. Các nghiên cứu cũng đã tìm thấy mối hệ trực tiếp giữa việc thiếu hụt hàm lượng  vitamin D (25-hydroxyvitamin D) đến nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ nhỏ.

Ngoài ra, Vitamin D có  nhiệm vụ quan trọng trong bảo vệ và chống lại các tác nhân từ bên ngoài tấn công DNA hoặc sửa chữa các hư hỏng nếu có. Việc có nồng độ vitamin D còn làm tăng nguy cơ bị stress cũng như gia tăng số lượng các cytokine viêm tại não, từ đó gia tăng các rối loạn bất thường.

Ở những bệnh nhân cần bổ sung canxi cũng cần bắt buộc bổ sung vitamin D để hấp thụ được tối ưu lượng canxi cần thiết, ngăn ngừa nguy cơ đào thải các chất dư thừa và gây hại cho gan, thận. Một số thực phẩm giàu vitamin D như cá, trứng, nấm, yến mạch, tôm,…Sữa và đậu nành cũng giàu vitamin D nhưng chú ý cần hạn chế tối đa.

Tăng cường các thực phẩm giàu Vitamin B6 và magie

Vitamin B6 và magie là hai thành phần rất cần thiết cho quá trình trao đổi chất, đồng thời còn giúp kiểm soát tâm trạng, cải thiện sự tập trung và hạn chế nguy cơ các stress căng thẳng kéo dài. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc tăng cường vitamin B6 và magie cho bệnh nhân tự kỷ đã đem đến rất nhiều kết quả tuyệt vời trong quá trình cải thiện các triệu chứng rối loạn hành vi.

Cụ thể hơn, bệnh nhân được nạp đủ lượng vitamin B6 và magie hằng ngày thường có trạng thái ổn định hơn, giảm các hành vi suy nghĩ bốc đồng, tăng IQ và tính tương tác xã hội hơn trước. Một số thực  phẩm giàu chất này như chuối, cá béo, các loại hạt hay socola đen..

Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C không chỉ giúp tăng cường sức đề kháng, tăng cường sự tập trung mà có thể làm dịu các hành vi lặp di lặp lại một động tác đáng kể trên bệnh tự kỷ. Các giả thuyết được các bác sĩ cho là vitamin C có khả năng tác động đến dopamine 6 – một chất dẫn truyền thần kinh tạo não bộ. Một số ít bệnh nhân tự kỷ cũng được tìm thấy việc thiếu hụt vitamin C.

Các thực phẩm có hàm lượng vitamin C dồi dào như cam, quýt, các loại rau củ có màu cam, cải xoăn, anh đào..

Tốt nhất gia đình nên liên hệ trao đổi với bác sĩ chi tiết hơn về vấn đề người bị tự kỷ nên ăn gì và kiêng gì bởi các chế độ này còn phụ thuộc riêng với từng người. Hãy theo dõi thói quen ăn uống của trẻ để đảm bảo chế biến các món ăn theo đúng sở thích của con và tuyệt đối không nên ép bé ăn những món gì mà bé không thích để tránh gây tình trạng kích động.