Tìm hiểu hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ?

Hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ được biểu hiện thông qua khả năng tư duy và giao tiếp cao hơn mức bình thường nên rất dễ khiến phụ huynh nhầm lẫn là con thông minh. Việc phát hiện và điều trị quá muộn có thể trở thành rào cản cho sự phát triển bình thường của bé mà chính sự thông minh cũng không bù đắp được các khiếm khuyết này.

Hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ là gì?

Hội chứng tự kỷ ở trẻ em được phân làm ba nhóm chính bao gồm nhóm chức năng cao; nhóm ở mức độ trung bình và nhóm trẻ tự kỷ bị khiếm khuyết về mặt trí tuệ. Trong đó hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ hay còn được gọi là hội chứng Asperger thuộc nhóm chức năng cao được biểu hiện thông qua những tư duy cao hơn cả mức bình thường. Do đó không ít người có con mắc hội chứng này đều nhẫm lẫn con mình thông minh, con mình là thần đồng.

Theo bác sĩ, trẻ mắc hội chứng Asperger không chỉ có tư duy cao mà còn có khả năng phát triển ngôn ngữ bình thường, đồng thời vốn từ vựng cũng vượt mức trung bình. Các biểu hiện tự kỷ từ Asperger thường liên quan đến cách sử dụng ngôn ngữ hay khả năng tương tác với xung quanh. Vì vậy mà trong những giai đoạn đầu rất khó để phát hiện các triệu chứng này. Hầu hết trẻ tự kỷ chức năng cao cũng chỉ được chẩn đoán bệnh khi đến độ tuổi đi học.

Cần hiểu rằng tính tư duy cao sẽ không thể thể hiện ở mọi mặt mà chỉ ở một vài khía cạnh mà bé thực sự có hứng thú. Cụ thể những năng khiếu thường được phát hiện ở những trẻ tư duy cao như

• Khả năng về trí nhớ và độ nhạy: bé có thể nghe được những âm thanh từ rất xa và có thể ghi nhớ chúng một cách chính xác. Chỉ cần nhìn qua vật gì đó một lần bé hoàn toàn có thể nhớ chính xác chúng không sai một chữ.
• Khả năng quan sát tốt: với một cái váy chấm bi chỉ qua một lần quan sát bé có thể biết chính xác có bao nhiêu chấm bi trên đó
• Khả năng về toán học: Bé có khả năng tính toán cực nhanh, chẳng hạn như tính toán thời gian từ năm này qua năm kia có bao nhiêu ngày. Trẻ mắc hội chứng tự kỷ thông thái thậm chí còn có thể thực hiện được những phép tính, những bài toán mà bé chưa từng học qua.
• Thiên phú về mỹ thuật: trẻ có mắt nhìn về hội họa, màu sắc rất tốt. Những bức vẽ của trẻ thường mang tính trừu tượng với những màu sắc, nét vẽ ấn tượng vượt ngoài so với độ tuổi
• Các khả năng khác: khả năng về sinh học như biết tất cả các loại cá, khả năng về ngôn ngữ với việc biết nhiều thứ tiếng, sự cảm thụ âm nhạc ..

Các nghiên cứu còn cho thấy những trẻ mắc hội chứng tự kỷ thông thái hầu hết đều có IQ đạt mức trung bình hoặc vượt khỏi mức trung bình.Một số giả thuyết đưa ra về những khả năng đặc biệt này có thể là bên bán cầu não phải của họ rất phát triển trong khi bên bán cầu não trái có xu hướng nhỏ lại.

Đây được xem là giả thuyết khá logic vì não trái đảm nhiệm trong trách diễn đạt, ngôn ngữ, cảm xúc trong khi  não phải kiểm soát các chức năng nhận thức tư duy như hình ảnh, sự sáng tạo, trí tưởng tượng hay sự cảm nhận âm nhạc. Tất nhiên đây vẫn chỉ là các giả thuyết, chưa được chứng minh hoàn toàn.

Triệu chứng hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ

Những yếu tố gây tự kỷ thông thái vẫn được đánh giá là liên quan đến các tác nhân gen di truyền, sự tác động của môi trường, hóa chất từ thời điểm người mẹ mang thai. Mặc dù vậy các nghiên cứu vẫn chưa thể khẳng định chính xác về cơ chế gây bệnh hay mã gen di truyền, do đó chưa thể điều trị bệnh hoàn toàn. Các triệu chứng tự kỷ sẽ theo bệnh nhân suốt đời nhưng sẽ được giảm nhẹ nếu điều trị đúng cách.

Như đã nói ở trên, trong các giai đoạn đầu triệu chứng Asperger không hề dễ dàng nhận biết. Việc phát hiện sớm tự kỷ trong thời kỳ đầu là vô cùng cần thiết để nhanh chóng kiểm soát tốt các triệu chứng, nâng cao các nhận thức, hành vi phù hợp cho trẻ. Cụ thể các triệu chứng thường gặp có liên quan đến hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ bao gồm

• Trẻ có khả năng đặc biệt trong một lĩnh vực nào đó
• Vẫn có thể giao tiếp nói chuyện như bình thường nhưng thường dùng như ngôn ngữ và điệu bộ kỳ lạ, ví dụ như nói năng quá trịnh trọng và thường lặp đi lặp lại một vấn đề nào đó. Đồng thời trẻ cũng chỉ có xu hướng muốn nói chuyện khi nói đúng chủ đề yêu thích của con hoặc trong quá trình nói chuyện sẽ chỉ hướng về sự quan tâm đó
• Khó khăn khi sử dụng các điệu bộ hay cử chỉ, nét mặt, có thể nhìn chằm chằm một ai đó một cách không tự nhiên, bé không biết sử dụng giao tiếp bằng mắt
• Lời nói được diễn tả theo các máy móc, lặp đi lặp lại thường xuyên
• Các hành động và tác phong vụng về
• Luôn bận tâm về một chủ đề từ đơn giản hay phức tạp chẳng hạn thời tiết hôm nay các thậm chí là các chủ đề về chính trị
• Cuộc nói chuyện 1 chiều, tức là chúng sẽ chỉ nghe và chỉ tiếp nhận những cuộc nói chuyện có liên quan đến chủ đề mà chúng quan tâm. Nếu câu chuyện không còn trong khuôn khổ đó trẻ có thể không lắng nghe hay không thể tiếp nhận
• Không thể hiểu được các biểu cảm khuôn mặt như cau mày, tức giận trên khuôn mặt của những người đối diện
• Không biết và không hiểu những câu nói đùa hay các ám hiệu từ người khác
• Nói năng bất thường và không thể hiểu được các cử chi, hành vi đúng mực. Chẳng hạn như bé có thể la hét to khi vào nhà thời vì không biết tại sao phải nói nhỏ
• Có thể không thực hiện được các kỹ năng sinh hoạt cơ bản hằng ngày, ví dụ có trẻ tự kỷ thông thái dù có thể biết được hàng ngàn con vật như bé lại không thể tự đánh răng, không thể tự xúc cơm ăn
• Khả năng vận động chậm chạp, không tham gia được vào các bộ môn thể thao do bé không hiểu được chỉ dẫn từ những người đối diện
• Sự liên kết các dữ liệu kém, chẳng hạn bé có trí nhớ cực kỳ tốt và có thể lặp lại chúng nhưng lại không hiểu nó có ý nghĩa gì
• Trung thực, trẻ tự kỷ cực kỳ trung thực

Các triệu chứng này sẽ được thể hiện khác nhau trên từng trẻ, không phải ai cũng có biểu hiện như ai. Một số nghiên cứu cũng cho thấy không phải trẻ nào cũng gặp các rào cản về giao tiếp, một số trẻ lại hãy có trạng thái thích diễn tả và tỏ ra khôn trước tuổi. Một số trẻ có thể giảm dần các khả năng thiên phú của mình khi lên 10 tuổi nếu không được chăm sóc đúng cách trước đó.

Các triệu chứng của hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ được đánh giá là khá giống chứng tăng động giảm tập trung chú ý ở em (attention deficit hyperactivity disorder) cũng như một số rối loạn hành vi khác, do đó cần được thăm khám sớm để xác định chính xác bệnh và có hướng điều trị phù hợp nhất.

Hướng điều trị hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ

Phụ huynh nếu nghi ngờ con có các dấu hiệu hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ cần nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra chẩn đoán. Quá trình chẩn đoán có thể kéo dài trong vài tháng liền vì bác sĩ phải theo dõi những hành vi, trạng thái, tính cách bất thường của trẻ, từ đó mới có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Với những gia đình có trẻ mắc chứng tự kỷ, cho dù là Asperger cũng cần luôn chuẩn bị sẵn tinh thần là sẽ cần bên cạnh chăm sóc con đến suốt cuộc đời. Tỷ lệ những người tự kỷ có thể sống tự lập chỉ từ 1- 2%, thường là những bệnh nhân trong nhóm tự kỷ chức năng cao, tuy nhiên đây vẫn là những số liệu rất thấp.

Hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ không thể điều trị  bằng thuốc mà cũng không thể loại bỏ bệnh dứt điểm hoàn toàn. Việc điều trị sẽ hướng tới việc nâng cao khả năng nhận thức, ngôn ngữ, hành vi, cách sử dụng lời nói, các kỹ năng cần thiết hằng ngày để đảm bảo chất lượng đời sống cho trẻ. Ngoài ra để tránh nguy cơ quên lãng tài năng, gia đình còn cần tạo môi trường tốt nhất để bé phát huy tốt nhất năng lực cá nhân, từ đó bù đắp vào các khuyến khuyết trong nhận thức.

Gia đình nên đưa bé đến học tập tại những cơ sở giáo dục chuyên nghiệp dành cho trẻ tự kỷ để bé có thể được bồi đắp tài năng của mình. Mặc dù vài trò của cha mẹ là cực kỳ quan trọng trong quá trình nâng cao đời sống cho trẻ tự kỷ nhưng nếu không có đầy đủ chuyên môn kỹ năng thì sẽ rất khó dậy cho con. Vì vậy tốt nhất nên đưa con đến học tập tạo cơ sở chuyên biệt, tránh việc con học tại những trường lớp bình thường có thể bị cô lập hay bắt nạt.

Việc điều trị cho trẻ mắc Asperger là một con đường rất dài. Trẻ khi được phát huy tốt nhất năng lực của bản thân có thể có cuộc sống như bình thường, tự chăm sóc và tự kiếm tiền để nuôi sống bản thân. Gia đình cần phối hợp với bệnh viện, các trung tâm giáo dục cho trẻ tự kỷ và các cơ quan chức năng có liên quan để đem đến cho con cuộc sống tốt nhất.

Hội chứng tự kỷ thông thái ở trẻ cần được phát hiện và điều trị sớm ngay từ những giai đoạn đầu để giúp bé có cơ hội phát triển tốt hơn. Gia đình cũng cần thật sự kiên trì trong quá trình chăm sóc cho bệnh nhân tự kỷ, dành thời gian quan tâm và không ngừng động việc khuyến khích con học tập mỗi ngày. Đừng quên đưa bé đi thăm khám ngay nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường nào khác để nhanh chóng kiểm soát kịp thời.