Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ: Nguyên nhân, cách điều trị

Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ không chỉ là vấn đề của một cá nhân mà còn phản ánh xu hướng chung trong xã hội. Công nghệ, áp lực xã hội và lối sống thiếu cân bằng đều khiến giấc ngủ trở nên xa xỉ đối với nhiều người. Vậy, làm sao để giải quyết tình trạng này và tìm lại giấc ngủ trọn vẹn?

Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ là gì?

Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ là tình trạng bất thường về thời gian, chất lượng và tần suất giấc ngủ, khiến cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ và gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Tình trạng này không chỉ gây mệt mỏi vào ban ngày mà còn làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm.

Các dạng rối loạn giấc ngủ thường gặp ở người trẻ bao gồm:

• Mất ngủ: Người trẻ thường khó đi vào giấc ngủ, trằn trọc hoặc tỉnh giấc nhiều lần trong đêm. Cùng với đó là việc dậy sớm một cách uể oải vào sáng hôm sau.
• Ngủ quá nhiều: Trái ngược với mất ngủ, một số người lại ngủ quá nhiều và luôn cảm thấy buồn ngủ suốt cả ngày. Thậm chí còn ngủ gà gật và không nhận ra mình đã ngủ lúc nào.
• Rối loạn hô hấp khi ngủ: Hội chứng ngưng thở khi ngủ khiến người bệnh ngừng thở vài phút trong lúc ngủ. Nó đi kèm với ngáy to, đau đầu và hay gặp ác mộng.
• Rối loạn cử động khi ngủ: Hiện tượng này xuất hiện khi sắp tỉnh giấc, với các cử động bất thường ở chân như co duỗi không kiểm soát. Người bệnh sẽ thấy mỏi và khó chịu ở chi dưới sau khi thức dậy.

Dấu hiệu người trẻ bị rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn gây ra nhiều hệ lụy về tinh thần và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp ở người trẻ khi bị rối loạn giấc ngủ:

• Khó ngủ, dù nằm trên giường lâu vẫn không thể chợp mắt
• Thức giấc nhiều lần trong đêm mà không có lý do rõ ràng
• Thường xuyên tỉnh dậy từ rất sớm và không thể ngủ lại
• Sau khi thức dậy, cảm thấy cơ thể mệt mỏi và không được nghỉ ngơi đủ
• Ngủ trưa quá nhiều, kéo dài hàng giờ hoặc ngủ gục khi đang làm việc
• Khó tập trung, giảm khả năng tiếp thu và xử lý thông tin rõ rệt
• Có cảm giác dễ cáu gắt, khó kiểm soát cảm xúc, dễ bị kích động
• Giấc ngủ bị gián đoạn bởi tiếng ngáy, cảm giác nghẹt thở trong khi ngủ
• Thời gian đi vào giấc ngủ kéo dài hơn 30 phút mỗi tối
• Thường cảm thấy khó chịu, thiếu kiên nhẫn với những việc nhỏ nhặt
• Giảm hiệu suất làm việc, học tập kém hiệu quả hơn bình thường
• Dễ gặp phải tai nạn nhỏ, té ngã trong sinh hoạt hàng ngày
• Cảm giác mất sức ngay từ lúc mới mở mắt mỗi sáng

Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ ở người trẻ

Hiện nay, ngày càng nhiều bạn trẻ gặp phải tình trạng rối loạn giấc ngủ. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này rất đa dạng:

1. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như thức khuya, ngủ dậy quá muộn làm rối loạn nhịp sinh học tự nhiên. Việc không có thời gian ngủ nghỉ hợp lý khiến cơ thể không được hồi phục đầy đủ, gây ra tình trạng mệt mỏi và khó ngủ. Ngoài ra, việc lười vận động, dành nhiều thời gian ngồi một chỗ cũng khiến sức khỏe giảm sút, từ đó làm ảnh hưởng đến giấc ngủ.

2. Áp lực công việc, học tập

Áp lực công việc, học tập ngày càng gia tăng ở người trẻ với những kỳ thi căng thẳng, dự án công việc gấp gáp gây ra tình trạng stress. Khi tâm trí luôn trong trạng thái “chạy đua”, người trẻ rất khó có thời gian để thư giãn và chìm vào giấc ngủ. Nỗi lo lắng này đã làm giảm chất lượng giấc ngủ, khiến cá nhân cảm thấy uể oải vào ngày hôm sau.

3. Lạm dụng công nghệ

Việc lạm dụng công nghệ, đặc biệt là điện thoại di động và máy tính cũng là một nguyên nhân lớn gây rối loạn giấc ngủ. Nhiều bạn trẻ thường có thói quen xem phim, lướt mạng xã hội khuya, khiến cho thời gian đi ngủ bị kéo dài. Ánh sáng xanh từ màn hình thiết bị điện tử còn ức chế hormone melatonin – hormone giúp điều chỉnh giấc ngủ làm cho người dùng cảm thấy tỉnh táo hơn vào ban đêm, dẫn đến khó ngủ và mất ngủ kéo dài.

4. Thói quen ăn uống chưa khoa học

Chế độ ăn uống không khoa học gồm ăn uống thất thường, dùng quá nhiều thực phẩm chứa caffeine, bỏ bữa, ăn khuya làm tăng nguy cơ khó tiêu và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Bên cạnh đó, việc sử dụng thực phẩm không lành mạnh như đồ ăn nhanh, đồ ngọt có thể làm mất cân bằng dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và giấc ngủ.

5. Không gian ngủ không thoải mái

Không gian ngủ không thoải mái với giường chiếu không êm ái có thể cản trở giấc ngủ ngon. Một phòng ngủ thiếu ánh sáng, quá nóng hoặc quá lạnh cũng khiến cơ thể không dễ đạt được trạng thái thư giãn cần thiết cho giấc ngủ. Không chỉ vậy, nếu không gian không đủ yên tĩnh, có tiếng ồn từ bên ngoài thì giấc ngủ dễ bị gián đoạn, dẫn đến việc tỉnh dậy nhiều lần trong đêm.

6. Sử dụng chất kích thích

Caffeine có trong cà phê và trà có thể giữ cho cơ thể tỉnh táo và khiến người dùng khó chìm vào giấc ngủ, đặc biệt nếu uống vào buổi chiều hoặc tối. Mặt khác, rượu dù có thể giúp người ta dễ dàng ngủ hơn nhưng lại làm giảm chất lượng giấc ngủ, gây ra tình trạng tỉnh dậy giữa đêm hoặc mệt mỏi vào sáng hôm sau.

Tác hại của rối loạn giấc ngủ ở người trẻ

Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ tuổi có nhiều tác hại đáng lo ngại, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe thể chất mà còn tâm lý. Dưới đây là một số tác hại chính:

• Giảm hiệu suất làm việc, học tập: Thiếu ngủ, ngủ không sâu gây ra mệt mỏi, thiếu tỉnh táo, khó tập trung, giảm trí nhớ và khả năng làm việc kém hiệu quả.
• Nguy cơ rối loạn tâm lý: Mất ngủ kéo dài làm thay đổi chức năng của não bộ, khiến người bệnh dễ cáu gắt, tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm lý như trầm cảm.
• Tăng nguy cơ cao huyết áp: Giấc ngủ gián đoạn khiến hệ thần kinh luôn trong trạng thái căng thẳng, làm tăng nhịp tim và huyết áp. Nó dẫn đến bệnh cao huyết áp mãn tính, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não.
• Nguy cơ sức khỏe thể chất: Rối loạn giấc ngủ làm chậm quá trình trao đổi chất, dẫn đến tăng lượng đường trong máu và tăng nguy cơ mắc các bệnh như béo phì và tiểu đường, đặc biệt với người có thói quen ăn đêm.
• Gia tăng nguy cơ ung thư: Lượng hormone melatonin được sản xuất khi ngủ giúp chống lại sự phát triển của các tế bào khối u khi giảm đáng kể sẽ làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú và ung thư đại trực tràng.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Suy yếu hệ miễn dịch do rối loạn giấc ngủ khiến cơ thể dễ bị viêm nhiễm và mắc các bệnh lý thông thường do khả năng tự bảo vệ kém.
• Ảnh hưởng đến ngoại hình: Người thiếu ngủ có làn da kém sắc, sớm lão hóa, tóc dễ rụng và khó kiểm soát cân nặng.
• Nguy cơ gặp tai nạn: Do giảm sự tỉnh táo và tập trung, người mất ngủ dễ gặp tai nạn khi lái xe hoặc khi thực hiện các công việc đòi hỏi sự chú ý cao.

Biện pháp chẩn đoán rối loạn giấc ngủ ở người trẻ

Trong quá trình chẩn đoán rối loạn giấc ngủ, các chuyên gia sẽ thu thập thông tin về thói quen ngủ, số giờ ngủ trung bình, thời gian thức dậy và các triệu chứng liên quan đến giấc ngủ. Mục đích của bước này là để có cái nhìn tổng quát về tình trạng của bệnh nhân.

Tiếp theo, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân ghi chép về thói quen ngủ trong khoảng thời gian nhất định để tiện theo dõi và đánh giá. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thêm các phương pháp kiểm tra y khoa để có cái nhìn sâu hơn về nguyên nhân gây ra rối loạn giấc ngủ, bao gồm:

• Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Đây là phương pháp phổ biến giúp bác sĩ theo dõi các chỉ số quan trọng trong khi bệnh nhân ngủ gồm hoạt động điện não, nhịp tim, nhịp thở và chỉ số ngưng thở.
• Đo điện não đồ (EEG): Ghi lại sóng não của người bệnh để bác sĩ phát hiện ra bất thường trong hoạt động của não bộ, qua đó xác định rối loạn tiềm ẩn gây ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Đo độ trễ giấc ngủ (MSLT): Phương pháp này cho phép đo lường thời gian mà người bệnh cần để chìm vào giấc ngủ trong điều kiện yên tĩnh. Kết quả sẽ giúp bác sĩ xác định liệu người bệnh có ngủ đủ giấc hay không và mức độ rối loạn giấc ngủ ra sao.
• Các xét nghiệm cận lâm sàng khác: Tùy vào từng trường hợp mà bác sĩ yêu cầu xét nghiệm máu, chụp MRI, CT hoặc siêu âm để kiểm tra yếu tố sức khỏe góp phần gây ra rối loạn giấc ngủ.

Cách điều trị rối loạn giấc ngủ ở người trẻ

Theo các chuyên gia, nếu người trẻ bị rối loạn giấc ngủ trên 3 lần/ tuần và đã kéo dài suốt 1 tháng thì hãy nhanh chóng đi khám để có hướng điều trị phù hợp.

1. Dược phẩm hỗ trợ

Việc sử dụng thuốc cần phải được bác sĩ chỉ định cẩn thận và theo dõi chặt chẽ nhằm đảm bảo an toàn và giảm thiểu tác dụng phụ. Sau đây là một số loại thuốc phổ biến trong điều trị rối loạn giấc ngủ:

• Thuốc điều trị mất ngủ mãn tính gồm melatonin, zolpidem, zaleplon, eszopiclone, ramelteon, suvorexant, và doxepin.
• Thuốc điều trị chứng ngủ rũ bao gồm modafinil, armodafinil, pitolisant, muối hỗn hợp và natri oxybate.
• Thuốc điều trị hội chứng chân không yên gây rối loạn giấc ngủ như gabapentin, gabapentin enacarbil và pregabalin.
• Một số thực phẩm chức năng có thể kích thích giấc ngủ ngon giúp giảm các tác dụng phụ.
• Các loại thuốc điều trị bệnh nền nếu có liên quan như thuốc điều trị lo âu, trầm cảm cũng được bác sĩ chỉ định song song để hỗ trợ giấc ngủ tốt hơn.

2. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý là phương pháp hiệu quả giúp người trẻ khắc phục tình trạng mất ngủ kéo dài, đặc biệt khi nguyên nhân liên quan đến vấn đề tâm lý. Khi đến gặp bác sĩ, người bệnh sẽ được hướng dẫn giải tỏa căng thẳng, áp lực ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Các liệu pháp tâm lý sẽ giáo dục bệnh nhân và đưa ra nhiều kỹ thuật giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

• Liệu pháp nhận thức hành vi giúp thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ.
• Liệu pháp kiểm soát sự kích thích dạy người bệnh cách quản lý cảm xúc và giảm lo âu trước khi ngủ.
• Liệu pháp hạn chế ngủ giúp tăng cường chất lượng giấc ngủ bằng cách điều chỉnh thời gian ngủ của người bệnh.

3. Sử dụng thảo dược tự nhiên

Khi gặp tình trạng rối loạn giấc ngủ mới phát sinh, không nhất thiết phải vội vàng sử dụng thuốc. Thay vào đó, thảo dược tự nhiên có thể là một giải pháp an toàn nên được áp dụng.

• Trà hoa cúc chứa apigenin, chất chống oxy hóa giúp kết nối với các thụ thể trong não để giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.
• Trà tim sen kích thích sản xuất insulin giúp dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn
• Trà kỷ tử hỗ trợ điều hòa hormone, tạo sự cân bằng tâm trạng để dễ ngủ hơn
• Trà bạc hà mang lại cảm giác thư giãn, an thần và ổn định thần kinh để có giấc ngủ sâu hơn
• Trà saffron được coi là “thần dược” cho giấc ngủ sâu, chứa safranal giúp giảm các chuyển động mắt nhanh và kích thích sản xuất melatonin
• Toan táo nhân có tác dụng an thần, bổ tâm, giúp ngủ ngon và sâu
• Hợp hoan bì giúp an thần và cải thiện chất lượng giấc ngủ
• Ngũ vị t hỗ trợ bổ thận, an thần và giảm căng thẳng

4. Điều trị mất ngủ do bệnh lý

Mất ngủ ở người trẻ không đơn giản là một triệu chứng mà còn có thể phản ánh những bệnh lý tiềm ẩn. Để điều trị hiệu quả, cần xác định đúng nguyên nhân gây ra tình trạng này.

• Rối loạn lo âu và trầm cảm nên sử dụng thuốc chống trầm cảm kết hợp với liệu pháp tâm lý
• Chứng ngưng thở khi ngủ cần được điều trị bằng máy CPAP hoặc phẫu thuật để mở rộng đường thở
• Hội chứng chân không yên cải thiện bằng thuốc giảm đau, giãn cơ hoặc thuốc chống trầm cảm
• Người bị viêm loét dạ dày hoặc trào ngược acid dạ dày được kê đơn thuốc làm giảm acid và nhận hướng dẫn về chế độ ăn uống phù hợp.
• Chứng đau đầu mạn tính, đau nửa đầu điều trị bằng thuốc giảm đau
• Bệnh lý liên quan đến tuyến giáp, các vấn đề nội tiết khác có thể yêu cầu điều chỉnh hormone bằng thuốc, liệu pháp thay thế hormone.

Cách phòng ngừa rối loạn giấc ngủ cho người trẻ

Để phòng ngừa rối loạn giấc ngủ hiệu quả, các bạn trẻ cần thực hiện những biện pháp đơn giản nhưng thiết thực sau đây nhằm tạo điều kiện cho giấc ngủ ngon và sâu hơn:

• Đi ngủ và thức dậy vào một giờ cố định hàng ngày để cơ thể duy trì nhịp sinh học đều đặn
• Hạn chế uống cà phê, trà, bia rượu vào buổi chiều tối để tránh gây hưng phấn quá mức trước khi ngủ
• Trước khi ngủ không nên sử dụng thiết bị điện tử để mắt và não được thư giãn
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tránh ăn quá no hoặc dùng thức ăn nhiều dầu mỡ trước khi đi ngủ
• Phòng ngủ cần sạch sẽ, thoáng mát, nên dùng tinh dầu hoặc máy lọc không khí để tăng cảm giác dễ chịu
• Tắm nước ấm vào buổi tối để cơ thể được thư giãn, máu huyết lưu thông tốt hơn
• Tập thể dục đều đặn mỗi ngày, nhưng tránh tập quá sát giờ đi ngủ để không gây kích thích thần kinh
• Thực hiện các bài tập thiền, yoga hàng ngày giúp cơ thể và tinh thần thoải mái hơn
• Tránh ngủ quá nhiều vào ban ngày, giấc ngủ trưa chỉ nên kéo dài khoảng 15 – 60 phút để không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm
• Uống đủ nước trong ngày, hạn chế uống quá nhiều trước khi đi ngủ để tránh đêm thức dậy đi vệ sinh

Giấc ngủ ngon không chỉ là phần thưởng cho một ngày dài mệt mỏi, mà còn là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe. Rối loạn giấc ngủ ở người trẻ có thể được kiểm soát nếu chúng ta biết cách chăm sóc bản thân đúng cách và luôn đặt sức khỏe giấc ngủ lên hàng đầu.

Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn giấc ngủ không thực tổn là gì? Điều trị thế nào?
• Rối loạn giấc ngủ có thể dẫn đến chứng đột quỵ
• 8 cách chữa rối loạn giấc ngủ tại nhà không cần dùng thuốc

Nguồn tham khảo:

• tamanhhospital.vn, bvnguyentriphuong.com.vn, giaan115.com,…