Hội chứng sợ bóng tối: Nguyên nhân và cách khắc phục

Hội chứng sợ bóng tối khiến người bệnh hoảng loạn, thở gấp, buồn nôn, cảm thấy nghẹt thở, run rẩy khi đứng trong bóng tối. Tình trạng này cần được khắc phục sớm để không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân của hội chứng sợ bóng tối

Hội chứng sợ bóng tối còn gọi là “Nyctophobia”. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ Hy Lạp, và được ghép được bởi ghép từ hai từ “Nyctus” ( bóng tối/ bóng đêm) và “Phobos” (nỗi sợ).

Nỗi sợ này được cho là có nguồn gốc từ xa xưa. Vào thời cổ đại, con người sống trong rừng rậm, và sống bằng nghề săn bắn. Do đó chúng ta phải đối mặt với nhiều nguy hiểm như thú dữ, kẻ thù.

Đặc biệt vào ban đêm khi không nhìn thấy, nguy hiểm càng tăng gấp bội. Con người sẽ luôn trong trạng thái lo lắng, căng thẳng khi màn đêm buông xuống.

Đây là bản năng tự nhiên của con người. Đa phần chúng ta không có cảm giác an toàn trong bóng tối. Tuy nhiên, phản ứng của người bình thường không mãnh liệt như người mắc chứng Nyctophobia.

Sự lo âu chính là tác nhân hàng đầu khiến họ không thể đối diện với bóng tối. Ngoài ra, nỗi ám ảnh này có thể xuất phát từ các sự kiện đau thương trong quá khứ. Cụ thể:

• Bị cưỡng hiếp, đánh đập trong bóng tối
• Bị cướp hoặc bắt cóc
• Gặp tai nạn nghiêm trọng trong đêm
• Bị nhốt trong nơi chật hẹp, tối tăm
• Bị trêu đùa, hù dọa trong bóng tối
• Ảnh hưởng từ những bộ phim kinh dị, phim mang tính bạo lực
• Người từng có trải nghiệm kinh hoàng trong quá khứ cũng có xu hướng hồi tưởng lại nó trong bóng tối.

Biểu hiện của hội chứng sợ bóng tối

Hội chứng sợ bóng tối là một dạng của rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi với những triệu chứng điển hình như:

• Trạng thái lo âu xuất hiện khi màn đêm buông xuống
• Không thể ở trong bóng tối hay đi qua những nơi quá tối một mình
• Rơi vào trạng thái hoảng loạn, la hét, sợ hãi khi ở trong bóng tối
• Nghẹt thở, khó thở, đồ mồ hôi đầm đìa, mặt tái mét
• Tim đập nhanh, thở dốc
• Buồn nôn, nôn ói
• Thiếu tỉnh táo, không thể suy nghĩ được gì
• Có thể ngất xỉu do quá hoảng loạn
• Luôn cảm thấy có nguy hiểm rình rập
• Ngủ không ngon, giấc ngủ chập chờn, dễ gặp ác mộng
• Khi ngủ luôn phải bật điện
• Từ chối hoặc trốn tránh những tình huống phải tiếp xúc với bóng tối

Người bệnh cũng có thể có những triệu chứng bất thường khác khi đứng trong bóng tối. Triệu chứng càng nghiêm trọng và dồn dập thì tình trạng bệnh càng nặng.

Biểu hiện của chứng sợ bóng tối rất dễ thấy, nhưng ít được chú ý. Nhiều người cho rằng cảm giác sợ hãi bóng tối thể hiện sự nhút nhát, yếu đuối của một người. Do đó người xung quanh không quá để tâm.

Chỉ đến khi bệnh nhân bị trầm cảm hay lo âu nặng, gia đình và bạn bè mới đưa đến bệnh viện thì tình trạng bệnh đã trầm trọng,

Hội chứng sợ bóng tối có nguy hiểm không?

Hội chứng sợ bóng tối khiến người bệnh hoảng loạn, sợ hãi khi đêm xuống, hoặc khi rơi vào tình huống bất ngờ. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng về cả sức khỏe lẫn tinh thần của bệnh nhân.

Những người mắc hội chứng này thường có xu hướng về nhà trước buổi tối. Họ ít ra ngoài, không thể đến những nơi tối tăm một mình, và thường để đèn khi ngủ.

Việc đèn sáng không chỉ làm rối loạn giấc ngủ, mà còn ảnh hưởng đến thị lực, đến quá trình chuyển hóa chất, và tác động xấu đến cả sự phát triển của cơ thể.

Mặt khác, việc khó ngủ, gặp ác mộng khi ngủ còn ảnh hưởng đến cả những người xung quanh. Ngủ khộng đủ gây suy nhược cơ thể, khiến tinh thần thiếu tỉnh táo, mất tập trung.

Đây cũng có thể là nguyên nhân gây ra rất nhiều vấn đề tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, stress, rối loạn cảm xúc, và nguy cơ tai nạn lao động.

Tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Do đó bệnh nhân cần được điều trị càng sớm càng tốt.

Phương pháp điều trị hội chứng sợ bóng tối

Hai hướng điều trị chính cho hội chứng sợ bóng tối hiện nay là điều trị bằng thuốc và điều trị tâm lý. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần thay đổi lối sống để cải thiện triệu chứng

1. Điều trị bằng thuốc

Tùy theo từng tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, hay nhóm thuốc điều trị rối loạn lo âu cho người bệnh.

Thuốc giúp giảm cảm giác lo lắng quá mức cho bệnh nhân. Điều này giúp tâm trạng người bệnh ổn định hơn, ngủ ngon hơn về đêm. Nhờ đó, sức khỏe cũng được cải thiện đáng kể.

Thuốc thường kèm theo khá nhiều tác dụng phụ nên chỉ sử dụng khi có chỉ định. Người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối chỉ định từ bác sĩ về cách dùng, liều dùng để đảm bảo an toàn.

Các loại thuốc này thường sau 2- 4 tuần mới phát huy tác dụng, và thường được dùng theo liệu trình từ 3- 6 tháng.

Người bệnh không tự ý ngưng thuốc giữa chừng, ngay cả khi bệnh đã cải thiện để đảm bảo loại bỏ bệnh hoàn toàn.

Xem thêm: Nhóm thuốc điều trị rối loạn lo âu và lưu ý khi dùng

2. Trị liệu tâm lý

Việc dùng thuốc chỉ có thể giúp bệnh nhân ổn hơn chứ không thể nào giúp bệnh nhân có thể đối diện với bóng tối. Do đó với người mắc hội chứng sợ bóng tối rất cần được trị liệu tâm lý.

Thông qua việc trò chuyện với bệnh nhân, các chuyên gia tâm lý sẽ cố gắng tìm ra nguyên nhân sâu xa gây ra nỗi sợ hãi để giúp đỡ bệnh nhân.

Chuyên gia cũng sẽ kết hợp nhiều liệu pháp trị liệu để giúp bệnh nhân đối mặt nỗi sợ. Từ đó, người bệnh dần dần thoát ra khỏi những ám ảnh mơ hồ.

Một số liệu pháp thường được áp dụng cho bệnh nhân mắc hội chứng sợ bóng tối như

• Thôi miên: đi sâu vào tiềm thức để tìm hiểu nguồn gốc nỗi sợ
• Liệu pháp nhận thức hành vi: khuyến khích bệnh nhân nói ra những cảm xúc, suy nghĩ của bản thân. Qua đó, bệnh nhân hiểu rằng đó là những suy nghĩ sai lệch, và không cần lo lắng quá mức.
• Lập trình ngôn ngữ tư duy: giúp bệnh nhân học cách kiểm soát cảm xúc, vượt quá những khó khăn trở ngại của bản thân
• Liệu pháp phơi nhiễm: giúp bệnh nhân quen dần với nỗi sợ bằng tiếp xúc từ gián tiếp đến trực tiếp. Chuyên gia tâm lý cũng hướng dẫn bệnh nhân cách thư giãn để vượt qua hoảng loạn.

Trị liệu tâm lý không phải là biện pháp cho hiệu quả ngay lập tức. Nhưng liệu pháp này có ảnh hưởng lâu dài, giải quyết vấn đề từ gốc rễ, và hạn chế tái phát.

Quan trọng là người bệnh cần tìm được một người đồng hành giỏi. Chỉ khi chuyên gia có thể thấu hiểu và sẻ chia với bản thân người bệnh thì mới thực sự có hiệu quả.

Người bệnh cần trung thực chia sẻ những suy nghĩ, trải nghiệm của bản thân với bác sĩ để được giúp đỡ hiệu quả hơn.

Bệnh nhân cần làm gì để tự cải thiện hội chứng sợ bóng tối?

Chúng ta không thể sống suốt đời với bóng đèn điện, và suốt đời né tránh bóng tối. Bản thân mỗi người bệnh cần quyết tâm cố gắng tự cải thiện, vượt qua ám ảnh bằng cách:

• Hạ dần mức sáng của đèn ngủ xuống để bộ não của bạn dần học làm quen với bóng tối
• Ban đầu có thể ngủ cùng người thân nếu cảm thấy quá sợ hãi
• Hãy tập đi vào bóng tối, ban đầu là đi cùng bạn bè, sau đó dần học cách đi một mình.
• Nếu bệnh nhân là trẻ nhỏ cần phải khích lệ bé, giúp bé hiểu rằng bóng tối không có gì đáng sợ
• Có thể ôm hoặc cầm những dụng cụ, những đồ vật làm bạn cảm thấy an tâm khi ở trong bóng tối
• Tập thiền chánh niệm, tập yoga trước khi đi ngủ giúp bệnh nhân ngủ ngon hơn, giảm được nguy cơ gặp ác mộng
• Thực hiện đúng hướng dẫn trong điều trị tại nhà được bác sĩ chỉ định

Hội chứng sợ bóng tối có thể gây ra rất nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của mỗi bệnh nhân nên cần có hướng điều trị càng sớm càng tốt.